مذهب شیعه برگرفته از متن قرآن کریم است هر چند برخی از روی لجاجت و دشمنی با اهل بیت (علیهم السلام) آن را قبول نکنند.
شیعه برگرفته شده از قرآن
یکی از اختصاصات شیعه این است که تمام اعتقاداتش برگرفته شده از قرآن کریم و به دنبال آن از چهارده معصوم است؛ زیرا قرآن کریم به معرفی اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته است. ولی یکی از اشکالاتی که از روی غفلت یا غرض، گفته میشود این است که مذهب شیعه برگرفته شده از قرآن کریم نیست بلکه یک مذهب ساختگی است. این اشکال برخاسته از بیخبری از آیات قرآن است.
واژه شیعه در قرآن کریم
واژه شیعه، به معنای «دنبالهرو» و «پیرو» است.[1] به همین جهت این کلمه در قرآن کریم هم در معنای مثبت به کار رفته است و هم در معنای منفی؛ یعنی دو کابرد دارد. پیرو حق و پیرو باطل؛
ولي به مرور زمان در ميان فرقههاي اسلامي به گروهي که قائل به امامت اهل بيت (علیهم السلام) هستند و از انديشههاي آنها پيروي ميکنند. شيعه اطلاق شده است.
شیعه در قرآن کریم گاهی به معنای قوم و دستههای پراکنده به کار میرود[2] و گاهی به معنای پيرو از اندیشهای خاص است همانگونه که به پیرو حضرت موسی (علیه السلام) شیعه گفته شده است.[3] در جای دیگر حضرت ابراهیم (علیه السلام) را از پیروان و شیعیان حضرت نوح شمرده است.[4]
بنابراين، شيعه در اینجا نه تنها بار منفي ندارد، بلکه در اين گونه آيات يکي از افتخارات ميباشد و گرنه خداوند متعال حضرت ابراهيم را از شيعيان و دنباله روان حضرت نوح (عليه السلام) قرار نميداد و امروزه نيز يکي از افتخارات است که وقتي کلمه شيعه به کار ميآيد، همه ی ذهن ها به دنباله روان اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) معطوف مي شود که پیروی از یک ایدئولوژی معصوم است.
ریشه مذهب شیعه در قرآن
علاوه بر اینکه لفظ شیعه ابتدا از زبان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به طور خاص بر پیروان امیر المومنین (علیه السلام) اطلاق شده[5] قرآن کریم نیز آن را بیان کرده است؛ زیرا خداوند متعال در جاهای مختلف قرآن کریم به شکلهای متفاوت به معرفی امیر المومنین (علیه السلام) پرداخته و پیروان او را ستوده است.
خداوند متعال در روز غدیر خم به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود «بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ؛[6] آن چه از طرف پروردگارت به تو نازل شده است را به مردم برسان!» تمام علمای شیعه و سنی گفته اند این آیه در غدیر خم بوده است و اختصاص به معرفی امیر المومنین (علیه السلام) دارد.[7]
سپس در جای دیگر قرآن کریم میفرماید: «ِانَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ وَ يُبَشِّرُ الْمُؤْمِنينَ الَّذينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبيرا؛[8] اين قرآن، به راهى كه استوارترين راههاست، هدايت مىكند؛ و به مؤمنانى كه اعمال صالح انجام مىدهند، بشارت مىدهد كه براى آنها پاداش بزرگى است.»
کلمه «أَقْوَمُ» در تفاسیر به معنای استوارترین، درستترین، ثابتترین و با دوامترین آمده است.[9] اگر چه در مصداق آن بین شیعه و سنی اختلاف است، ولی شیعه به استناد برخی از آیات و روایات، مصداق اقوم را ولایت اهل بیت (علیهم السلام) میداند و منظور از مومنان را کسانی میداند که به اهل بیت (علیهم السلام) ایمان میآورند.[10] پس قرآن کریم هدایت به سوی ولایت اهل بیت (علیهم السلام) میکند و تنها پیروان آنها شیعیان دوازده امامی هستند.
از دیگر آیاتی که به پیروان اهل بیت (علیهم السلام) تصریح دارد آیه «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّة؛[11] (امّا) كسانى كه ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، بهترين مخلوقات (خدا) هستند!» که در شأن حضرت امیر المومنین؛ علی(علیه السلام) نازل شده است.
جابر بن عبد الله انصاری میگوید: روزى با پیامبر (صلی الله علیه و آله) كنار کعبه نشسته بوديم كه على (علیه السلام) پيش ما آمد. چون چشم پيامبر به وى افتاد فرمود: «برادرم آمد!» آن گاه رو به سوى كعبه كرد و فرمود: «به خداى اين خانه سوگند كه اين مرد پيش از همه شما به خدا ایمان آورده و بيش از همه شما خدا را فرمان بُرده است و از همه شما به پیمان الهی وفادارتر است و بيش از شما به حکم خدا داورى كرده است و در تقسيم بیت المال دادگرتر است و در رفتار با رعیت بهتر است و مقامش والاتر است». در اين هنگام بود كه این آیه إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا...»، نازل شد و از آن پس هر گاه على مىآمد اصحاب مىگفتند: «بهترين آفريده خدا پس از پيامبر آمد.»[12]
نیز پیامبر اکرم بعد از قرائت این آيه فرمود: يا على! آنان، تو و شيعيانت هستيد و وعده من و شما، در کنار حوض کوثر![13] تا جایی که حضرت علی (علیه السلام) بین اصحاب به «خیر البریة» معروف شد.
سیوطی این مطلب را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) چنین نقل میکند: «وَالَّذِي نَفسِي بِيَدِهِ إِن هَذَا وشيعته لَهُم الفائزون يَوْم الْقِيَامَة وَنزلت {إِن الَّذين آمنُوا وَعمِلُوا الصَّالِحَات أُولَئِكَ هم خير الْبَريَّة} فَكَانَ أَصْحَاب النَّبِي صلى الله عَلَيْهِ وَسلم إِذا أقبل عليّ قَالُوا: جَاءَ خير الْبَريَّة؛[14] قسم به کسی که جانم به دست اوست، این [علی] و شیعیانش، در روز قیامت رستگارند و آیه «ان الذین...خیر البریة»، نازل شد. پس وقتی که حضرت علی (علیه السلام) آمد، اصحاب پیامبر گفتند: خیر البریة آمد.»
نتیجه: پس نه تنها شیعه برگرفته از قرآن کریم است بلکه قرآن کریم با سفارش کردن به پیروی از ولایت اهل بیت (علیهم السلام)، پیروان آنها را ستوده است.
پی نوشت
[1]. قاموس قرآن، ج4، ص94.
[2].سوره انعام، آیه65.
[3]. سوره قصص، آیه15.
[4]. سوره صافات، آیه83.
[5]. تفسیر قمی، ص585.
[6]. سوره مائده، آیه67.
[7]. رک، الغدیر، ج1، ص215 به بعد.
[8]. سوره اسراء، آیه9.
[9]. الکشف و البیان، ثعلبی، ج 6، ص 86؛ کشف الاسرار، میبدی، محقق، حکمت، ج 5، ص 520.
[10]. تفسیر عیاشی، ج2، ص283؛ عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ج2، ص34.
[11]. سوره بینه، آیه7.
[12]. شواهد التنزیل، ج۲، ص ۴۶۸.
[13]. شواهد التنزیل، ج۲، ص۴۶۱؛ کفایة الطالب، گنجی شافعی، ج1، ص246.
[14]الدر المنثور، سیوطی، ج 8، ص 589.
شیعیان تنها مذهبی است که برگرفته شده از قرآن کریم است و قرآن کریم نیز سفارش هایی دارد و شیعه تنها مذهبی میباشد که بیشتر از گروه های دیگر به آنها عمل کرده است؛ زیرا در آیات متعددی امر به ولایت اهل بیت علیهم السلام کرده است و اینکه باید آنها را به عنوان امام بپذیرید و در حوادث روزگار به آنها مراجعه کنید و پیروان آنها به شیعه نامگذاری شده اند.