تحریف نشدن متن زیارت عاشوراء نسبت به لعن دشمنان

اشاره
خداوند در آیات قرآن با صراحت و بدون هیچ چشم پوشی، دشمنان اسلام و کسانی را که از دستورات اسلام سرپیچی می‌کنند مورد لعن و تبری قرار داده است. همچنین در سنت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه و آله) لعن دشمنان دین که با ظاهر اسلامی در جامعه حضور داشتند، به چشم می‌خورد. اما برخی دشمنان غرض‌ورز و دوستان ساده‌اندیش نسبت به مجازات لعن در برخی ادعیه معتبر شیعه تشکیک کرده و صحت آن را مردود انگاشته‌اند.

اشکال
زیارت معروف امام حسین (علیه السلام) در روز عاشوراء از مشهورترین زیاراتی می‌باشد که در کتب حدیثی و ادعیه شیعه نقل شده و مورد توجه عوام و خواص قرار گرفته است. هر چند این زیارت دارای مضامین بلند پیرامون سلام بر سیدالشهداء و یاران ایشان و همچنین طلب خونخواهی ایشان می‌باشد اما، بخش آخر این زیارت یعنی «اللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّي ...» که مشتمل بر لعن بعضی از افراد است، در نسخه‌های اصلی این زیارت وجود ندارد و در زمان‌های پسین توسط ناسخان و نویسندگان اضافه شده است.

شاهد بر این ادعا فرمایش سید بن طاووس است که پس از نقل زیارت عاشوراء می‌گوید:«این روایتی را که نقل کردیم، از کتاب «المصباح الکبیر» شیخ طوسی است که با خط ایشان نزد من بود و در این نسخه بخش انتهایی زیارت عاشوراء وجود نداشت، بنابراین آن را از کتاب «المصباح الصغیر» شیخ طوسی نقل کردیم.»[1]

پاسخ
دقت در نکات زیر می‌تواند شبهه مذکور را پاسخ گوید:

نسخه‌های متعدد برای زیارت عاشوراء
هر چند در نسخه‌ سید بن طاووس از کتاب المصباح الکبیر، بخش مربوط به لعن زیارت عاشوراء نقل نشده اما نسخه‌های متعددی از کتاب المصباح الکبیر شیخ طوسی وجود دارد که قدمت آنها به زمان حیات مولف بازمی‌گردد و بخش مربوط به لعن نیز در آنها ثبت و ضبط شده که فقط به دو نسخه نفیس و معتبر اشاره می‌کنیم:

الف- نسخه «غیاث الدین استرآبادی» که در کتابخانه مرحوم آیت الله بروجردی در قم نگهداری می‌شود. ناسخ این نسخه خطی در انتهای آن سلسله سند خویش و همچنین نسخه‌هایی که او نسخه خویش را با آنها تطبیق داده، ذکر می‌کند و مشخص می‌شود که ناسخان قبلی نیز نسخه خود از کتاب المصباح الکبیر را به نسخه اصلی که به خط شیخ طوسی نگاشته شده بود، برسانند و با آن تطبیق کنند.

ب- نسخه «ابی الجود» که در کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی در قم نگهداری می‌شود. در این نسخه نیز ناسخ، سلسله سند کسانی که به وی اجازه نقل روایات کتاب المصباح الکبیر را دادند، نقل می‌کند و آن را به مولف کتاب یعنی شیخ طوسی می‌رساند و جالب آنکه این اجازه صرفا شفاهی نبوده بلکه به صورت مکتوب ثبت شده است.

بررسی گفتار سید بن طاووس
سید بن طاووس از نوادگان دختری شیخ طوسی محسوب می‌شود و فقط دو نسل با او فاصله زمانی دارد. به طور معمول میراث مکتوب جدش، نسل به نسل به وی منتقل شده است. ابن طاووس در کتاب خویش به نام «مصباح الزائر»، زیارت معروف عاشوراء را همراه با بخش‌های پایانی با سند خویش از شیخ طوسی نقل کرده و سپس بدون آنکه در مورد نسخه‌های کتاب المصباح الکبیر اظهار نظر کند، می‌گوید در یک نسخه از این کتاب، بخش‌ پایانی موجود نبود و آن را از کتاب المصباح الصغیر نقل می‌کنم.

این فرمایش ابن طاووس نه تنها دلیلی بر حذف بخش پایانی زیارت عاشوراء نمی‌باشد بلکه نشان می‌دهد این بخش فقط در یک نسخه از این کتاب وجود نداشته و ابن طاووس توانسته این بخش را از نسخه‌های دیگر از جمله کتاب المصباح الصغیر نقل کند.

تفاوت در نسخه‌ها و نقل بخش پایانی زیارت عاشوراء از کتاب المصباح الصغیر توسط ابن طاووس، بهترین شاهد بر این است که ایشان بخش پایانی زیارت عاشوراء را جزء این زیارت می‌دانسته و با توجه به نسخه‌های دیگر از کتاب المصباح الکبیر، نقصان نسخه مزبور از آن کتاب را متوجه شده و آن را با دیگر نسخه‌ها جبران کرده است.[2]

نتیجه
زیارت عاشوراء دارای مضامین عالی و عمیق می‌باشد که تمام واژگان آن از سوی پروردگار و بدون کم و کاست به مردم ابلاغ شده است. این زیارت شامل سلام بر امام حسین (علیه السلام) و یاران ایشان و همچنین لعن بر دشمنان و دست‌اندرکاران جنایت کربلاء می‌باشد. این زیارتنامه از کتاب‌های معتبر شیعه با نسخه‌های خطی نفیس برداشت شده و در دسترس محبان اهل بیت (علیهم السلام) قرار گرفته است.

پی نوشت
[1]. ابن طاوس، مصباح الزائر، ص: 278.
[2]. داوری، زیارة عاشوراء تحفة من السماء، ص: 143-160.