حدیث کسا بیانگر عصمت اهل بیت علیهم السلام

حدیث کسا بیانگر عصمت اهل بیت علیهم السلام

یکی از جریاناتی که در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) اتفاق افتاد و اصل آن مورد قبول شیعه و سنی واقع شده است، قضیه کساء است که در آن پنج نور مقدس؛ پیامبر، امیرالمومنین، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) در زیر بالاپوشی جمع شدند و در تاریخ این جریان، به حدیث کساء معروف شد، حتی ام سلمه گفت: ای رسول خدا آیا من هم با شما هستم؟ حضرت فرمود که تو بر خیر هستی![1] پس این افراد منحصر بر همین پنج تن هستند.

عصمت افراد تحت کساء

1.عصمت از طریق آیه تطهیر
هنگامی که پیامبر اکرم و چهار نفر از خانواده اش زیر عبا جمع شدند، پیامبر دست به سوی آسمان بلند و دعا کرد و چنین دعا کرد: «پروردگارا! اینان اهل بیت من هستند و آنها را از هر رجس و پلیدی پاک گردان» سپس آیه «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا؛[2] خداوند فقط مى‏ خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاك سازد» نازل گشت و این چنین خدا دعای پیامبرش را مستجاب کرد.

این آیه با چنین شان نزول، به صراحت تمام دو نکته را اشاره می کند:

نکته اول. مراد از اهل بیت همین کسانی هستند که زیر عبا قرار گرفته اند. اگر چه در این مورد بین اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد ولی مشهور بین آنها این است که: «مراد از اهل بیت همسران پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام) هستند.[3]

ولی به چند دلیل شامل همسران نمی‌شود:
یک. شان نزولی که بسیاری از علمای اهل سنت نقل کرده‌اند.[4]

دو. ناسازگاری سیاق آیه؛ زیرا از ابتدا با سخن‌های تند و سرزنش همسران پیامبر همراه است، سپس به ستایش گروهی دیگر می پردازد از این روی ضمیر از جمع مونث به جمع مذکر تغییر می کند.[5]

سه. وجود روایات فراوانی که این آیه را منحصر در پنج نفر دانسته اند و برخی از علمای اهل سنت آنها را نقل کرده اند[6] به قدری زیاد است که محققان در حد تواتر دانسته اند.[7]

نکته دوم. هر گونه پلیدی و رجسی را از آن‌ها خدا دور کرد و مراد همان مقام عصمت است.[8] خداوند اراده کرده است که هر گونه پلیدی را از اهل بیت (علیهم السلام) دور کند. از این روی اهل بیت (علیهم السلام) در دو مقام اعتقاد و عمل، به عصمت رسیده‌اند.[9]

2.عصمت از طریق مفهوم حصر
در این روایت جمله «اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاَّءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکساَّءِ؛ مگر به خاطر دوستی این پنج نفری که زیر عبا هستند.» سیاق این حدیث، به خصوص دو جمله‌ای که فرمود: آسمان‌ها، زمین، ستارگان و افلاک و... را به خاطر محبت این پنج نور مقدس آفریدم، این بیان نیز دلالت بر عصمت آنها دارد.

در این جا خداوند متعال آفرینش تمام کائنات را با کلمه «إلّا» که بعد از نفی آمده، به خاطر محبت اهل بیت (علیهم السلام) دانسته است. حصر، عبارت است از اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر.[10] در اینجا معنا چنین می شود: آفرینش فقط به خاطرمحبت اهل بیت است، نه کسی دیگر! به عبارت دیگر؛ غرض از آفرینش جهان، محبت اهل بیت است، این انحصار نشان دهنده عصمت کامل آنها است؛ زیرا محبت تبعیت‌آور است،[11] یعنی بدون چون و چرا از محبوب باید پیروی کرد، حال اگر معصوم نباشند، پیروی از او موجب گمراهی است و گمراهی هرگز مورد تائید الهی نخواهد بود. پس انحصار محبت در اهلبیت، به معنای پیروی بی چون و چرا از آنهاست و این همان عصمت اهل بیت است.  

عصمت بقیه امامان (علیهم السلام)
عصمت یعنی نيرويى در درون انسان كه او را از هر گونه خطا و اشتباه و از ارتكاب هرگونه گناه باز می دارد که به عنوان یک ملکه نفسانی در انسان وجود دارد.
در حدیث کسا عصمت پنج نفر از اهل بیت (علیهم السلام) ثابت شد، ولی قرآن کریم عصمت همه امامان را ثابت می کند؛ زیرا اطاعت از «أُولِي‏ الْأَمْر؛[12] صاحبان امر» را بدون چون و چرا واجب کرده است و این خود نشانه عصمت اولی الامر است و در روایات اولی الامر را به امامان دوازده گانه تفسیر کرده‌اند.

پی نوشت
[1]. مسند احمد، احمدبن حنبل، ج44، ص118.
[2]. سوره احزاب، آیه33.
[3]. تفسیر کبیر، فخر رازی، ج25، ص168؛ البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج3، ص492.
[4]. رک، ارشیف ملتقی اهل الحدیث، ج23، ص410.   
[5]. مجمع البیان، طبرسی، ج8، ص560.
[6]. الدر المنثور، سیوطی، ج6، ص604.
[7]. تفسیر نمونه، ج17، ص302.
[8]. مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج25، ص168.
[9]. المیزان، علامه طباطبائی، ج19، ص309.
[10]. جواهر البلاغه، ص135.
[11]. سوره آل عمران، آیه31.
[12]. سوره نساء، آیه59.