حکم وضو و غسل با خوف تشنگی کفار واجب القتل

حکم وضو و غسل با خوف تشنگی کفار واجب القتل

برخی معاندان با القای این شبهه که جان انسان های کافر برای اسلام اهمیتی ندارد و با استناد به فتوایی از سید کاظم طباطبایی در کتاب «عروه» به اسلام می تازند. سخن صاحب عروه که در کتاب «غایة القصوی» شیخ عباس قمی آمده این است «... گاهي واجب است آب را صرف وضو يا غسل كند و آن در صورتى است که خوف تشنگي كساني را داشته باشد كه واجب القتل مى باشند پس در این صورت تيمم كردن جايز نيست.»[1]

در پاسخ به چند نکته اشاره می شود:

1- مسأله دربحث احکام است و در این تقسیم مرحوم طباطبایی صور وجوب وضو و غسل یا تیمم به جای آن دو را به سه قسم بیان می کند:

اول اینکه خوف تشنگی افرادی که حفظ جان آن ها واجب است در این صورت تیمم واجب است و باید آب را به ایشان بدهد.

دوم حفظ جان انسان یا حیوانی که قتلش جایز است که در این صورت وضو نیز جایز است هر چند می تواند تیمم کند و آب را به او بدهد.

سوم اینکه در تخییر بین وضو و غسل و حفظ جان فردی که قتلش واجب است در این صورت تیمم جایز نیست و باید وضو بگیرد.

صاحب فتوا مسأله را در صورت های مختلف بحث کرده و طبق آن فتوا داده است.

2- وضو گرفتن برای نماز واجب است و مواردی که می توان به جای وضو و غسل تیمم کرد نیز متفاوت است؛ حال فقیه در مقام فتوا برای کسی که آب برای وضو و غسل دارد و از طرفی هم خوف تشنگی یک کافر حربی و در حال جنگ با مسلمانان وجود دارد، فقیه با توجه به دلیل، فتوا می دهد. خوف تشنگی فرد واجب القتل نمی تواند دلیل خوبی برای عدم وجوب غسل و وضو باشد؛ چراکه وقتی آب هست وجوب وضو ساقط نمی شود تا تیمم صحیح باشد، در نتیجه فقیه فتوا به وجوب وضو و غسل می دهد.

3- یکی از مصادیق افراد واجب القتل، کافر حربی می باشد؛ کافر حَربی شخص غیرمسلمانی است که معاند حکومت اسلامی است و با مسلمانان در حال جنگ و یا در حال اعلام جنگ باشد. وی هیچ‌گونه پیمانی از قبیل مُعاهِده و عقد امان و صلح با مسلمین ندارد. کافر حربی می‌تواند اهل کتاب یا غیراهل کتاب باشد. جان و مال و امنیت او از سوی حکومت اسلامی مصونیتی ندارد. بر اساس آموزه‌های اسلام می‌توان با تشخیص حاکم اسلامی با کافر حربی اگر قصد توطئه نداشته باشد، قرارداد صلح بست.[2]

اما وقتی کافر حربی قصد جنگ با مسلمانان را دارد آیا می توان به او کمک کرد و او را از تشنگی نجات داد؟ کافرحربی که بامسلمانان دشمنی خونی دارد و در حال جنگ با مسلمانان است آیا واجب است ما جان او را نجات دهیم؟ آیا نجات جان کافری که ما در حال جنگ با او هستیم می تواند دلیل قانع کننده ای برای فقیه باشد تا طبق آن فتوا به عدم وجوب وضو بدهند؟

4- از مصادیق دیگر افراد واجب القتل، مرتد فطری و کسی است که با محارم زنا کرده است و همچنین افرادی که به خاطر لواط محکوم به مرگ شده اند؛[3] حفظ جان این افراد نیست وجوب ندارد و دلیل نمی تواند وجوب وضو را ساقط کند، با این حال آب دادن به این افراد نیز حرمتی ندارد و منافاتی با وجوب وضو ندارد.

4- باید توجه داشت این فتوای یک فقیه است و نه حکم کلی اسلام، خیلی از فقهاء مساله را این گونه بیان نکرده و متذکر این قسم نشده اند و فرض مسأله را در صورت خوف تشنگی خود و دیگران مطرح کرده اند، ولی با توجه به نگاهی که در اسلام نسبت به رفتار با اسیران وجود دارد و اسیران نیز از کافران بوده اند می توان گفت فرض مسأله ای که بالا ذکر شد در غیر اسیر است؛ چراکه بر اساس روایتی از امام صادق(ع) تامین نیاز اولیه اسیر ازجمله غذا و نوشیدنی، بر اسیرکننده لازم است چه اسیر کافر باشد چه غیرکافر و اگرچه حکم قتل او هم صادر شده باشد. احسان و نیکی کردن به اسرا و همچنین تامین نیازهای او در دین اسلام لازم شمرده شده تا جایی که طبق آیه پنجم تا هشتم سوره انسان، احسان به اسیر از صفات ابرار معرفی شده است. [4]

جمع بندی
جان انسان ها در نظر اسلام بسیار با ارزش است، ولی کافری که خود حق را کنار گذاشته و به خدای عالم کافر شده است آیا از نظر انسانی ارزش دارد؟ با توجه به این مسأله در صورتی که فرد مخیر باشد بین انتخاب آب برای وضو و غسل یا تیمم کردن و دادن آب به یک فرد واجب القتل یا کافر حربی که دشمن مسلمانان است برخی فقهاء فتوا به وجوب وضو داده اند. با این حال در نگاه اسلام کافری که اسیر می شود حتی اگر واجب القتل باشد، باید نیازهای اولیه او را تأمین کرد.

پی نوشت:
[1] غایةالقصوی، ج 1، ص286.
[2] ویکی شیعه
[3] موسوعة الامام الخوئي ، ج 10  ص136.
[3] همان