هر چه گناه انسان بیشتر و بزرگ‌‌تر باشد، منجر به حبط اعمال و از بین رفتن بیشتر حسنات انسان می‌شود؛ اما آن‌گونه نیست با یک گناه، تمام اعمال نیکش محو شده و او دیگر راه جبرانی نداشته باشد.
پرسش: امام باقر(ع) می‌فرماید: کوزه‌‌های عسل عبادت خود را با سرکه‌ی گناه مخلوط نکنید! که این عسل مخلوط با سرکه گناه را در روز قیامت هیچ‌کس از شما نخواهد خرید. این روایت از چه اعتباری برخوردار است؟ یعنی افرادی که هم کار نیک و هم گناه دارند، در قیامت اعمال نیکشان نابود می شود؟!
پاسخ:
در آموزه‌های دینی، فراوان اعلام شده است که گناه و معصیت، آثار مثبت عبادت را از بین می‌برد. این موضوع عبارتی دیگر از حبط اعمال است و از امور مسلّمی است که آیات قرآن و روایات بر آن دارد دلالت؛[1] و طبیعتا میزان حبط به تناسب موجود میان اعمال نیک و بد سنجیده می‌شود، همان‌گونه که میزان تناسب سرکه و عسل در تخریب عسل نقش دارد.
به عبارت دیگر، هر چه گناه انسان بیشتر و بزرگ‌‌تر باشد، منجر به حبط اعمال و از بین رفتن بیشتر حسنات انسان می‌شود؛ اما آن‌گونه نیست با یک گناه، تمام اعمال نیکش محو شده و او دیگر راه جبرانی نداشته باشد.
از این‌رو سفارش شده است که انسان، شیرینی عبادت خود را با گناه و معصیت از بین نبرد:
رسول خدا(ص): «... بداخلاقی اعمال و حسنات انسان را ضایع و محو می‌کند، چنان‌که سرکه عسل را فاسد و خراب می‌کند...».[2]
رسول خدا(ص): «خشم و غضب، ایمان را از بین می‌برد، چنان‌که سرکه عسل را فاسد و خراب می‌کند».[3]
امام باقر(ع): «... حسد ایمان را از بین می‌برد، چنان‌که آتش هیزم را از بین می‌برد».[4]
امام علی(ع): «شک ایمان را فاسد می‌کند، چنان‌که نمک عسل را فاسد می‌کند».[5]
همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، پیشوایان دینی با مثال‌های گوناگون در صدد بیان چگونگی حبط اعمال برآمده‌اند؛ اما آنچه که در متن پرسش آمده - اگرچه تا اندازه‌ای مشابه با روایات بالا است- اما عین آن‌را در کتاب‌های معتبر نیافتیم که در صورت مشاهده، این پاسخ ویرایش خواهد شد.
پی نوشت:
[1]. «آثار وضعی گناهان در زندگی بشر»، 13258؛ «از بین رفتن اثر معنوی روزه با انجام گناهانی مانند دروغ»، 42170.
[2]. منسوب به جعفر بن محمد ع(امام ششم)، مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة، ترجمه، مصطفوی، حسن، ص 255، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، چاپ اول، 1360ش.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 302، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. همان، ص 306.
[5]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق، مصحح، درایتی، مصطفی، ص 72، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1366ش.
بر گرفته از اسلام کوئست