آرمان خواهی و امیدآفرینی نسبت به آینده و حاکمیت اسلام، مسئولیت پذیری و آمادگی حضور ایثارگرانه، معنویت و ایمان عاشقانه، دشمن شناسی و بصیرت از مؤلفه‌های فرهنگ بسیجی است.
متن مردم و هر جامعه‌ای، آنگاه که یک عامل وحدت بخش در میان آنها باشد و به ویژه اگر آن عامل اتحاد، ایمان به خدای متعال و قدرت او و ارادت به اولیای معصوم الهی باشد دارای قدرتی عظیم و غیرقابل شکست خواهند بود که اجازه بهره‌کشی را به هیچ بیگانه‌ای نخواهند داد. حضرت امام در نهضت اسلامی خویش بیش از هر چیز به همین عامل اساسی تکیه کرد که موجب جلب عنایت الهی و پیروزی انقلاب شد. حضرت امام خمینی در این باره می فرمایند:«ائمه با همان دید الهی که داشتند که این ملت را با هم بسیج کنند و یکپارچه کنند تا آسیب‌پذیر نباشند.» (۱) نکته مهم این است که این عامل اساسی وحدت بخش ملت ایران ایمان عمیق الهی آنها بود که در پذیرش رهبری مرجعیت بیدار و روحانیت انقلابی خود را نشان می‌داد.
در عرصه دفاع مقدس و پیدایش نهادهای انقلابی آنچه نقش تعیین کننده داشته و خواهد داشت عبارت است از حضور مؤمنانه و عزم ملی که از این حرکت می توان به بسیج تعبیر کنیم. بنابراین بسیج در منظر امامین انقلاب عبارت است از :
متن حرکت نظام. مقام معظم رهبری در این رابطه می‌فرمایند: «بسیج یک سازمان مشخص رزمی مثل دیگر سازمان‌ها نیست. بسیج یعنی متن ملت و همه آحاد مؤمن و یک حقیقت گسترده در تمام زوایای جامعه» (۲)
از آنجا که بسیجی یک مؤمن حقیقی است که بر مدار تکلیف و عشق الهی زندگی می‌کند بنابراین تمام مؤلفه‌ها و ویژگی‌های عام مؤمنین را باید از بایسته‌های فرهنگ و تفکر بسیجی محسوب کرد. اما در عین حال برخی از ویژگی‌های خاص که شاید در میان عموم مؤمنان کمتر بدان توجه می‌شود را می‌توان با عنوان مؤلفه‌های فرهنگ بسیجی یعنی مؤمنان مجاهد و انقلابی برشمرد:
۱: آرمان خواهی و امیدآفرینی و نشاط نسبت به آینده و حاکمیت اسلام. در اینباره سخنی از جاوید الاثر احمد متوسلیان به عنوان شاهد مثال می آوریم. ایشان در سخنرانی در پادگان زبدانی سوریه اینگونه می‌فرمایند: «ما روزی را نزدیک خواهیم نمود که اسرائیل چنان بترسد و در فکر باشد که مبادا از لوله سلاحمان به جای گلوله پاسدار بیرون بیاید» (۳)
۲: مسئولیت پذیری و آمادگی حضور ایثارگرانه
مقام معظم رهبری در این باره می‌فرمایند:« پرچم سربلندی اسلام پرچم عزت اسلام پرچم نام آوری و شکست ناپذیری اسلام اینها امروز دست ملت ایران است. همه کسانی که نسبت به این وظیفه احساس مسئولیت می کنند در حقیقت بسیجی هستند.»(۴)
۳: معنویت و ایمان عاشقانه
سیره اخلاقی شهدا در پشت جبهه و در مناطق عملیاتی و پادگان ها همگی گویای پارسایی و تقوا است. عبادت مخلصانه توسل های با معرفت و خلوت های عارفانه بیانگر عمق اتصال روحی بسیجیان با خدای متعال و اهل‌بیت عصمت و طهارت بود.
۴: دشمن‌شناسی بصیرت و فعالیت منطقی
پیرامون بصیرت مقام معظم رهبری در یکی از بیانات خود اینگونه می‌فرمایند: «بصیرت بسیجی این است که بداند امروز با تکیه به چه ایمانی و در مقابل چه کسی ایستاده است.مخالفان و دشمنان شما قدرت‌های استکباری و غارتگران بین‌المللی و کمپانی های بزرگ اقتصادی دنیا هستند که تقریبا به طور کامل همه رسانه‌های جمعی را در اختیار دارند. وقتی بصیرت انسان زیاد شد استقامت و پایداری هرگز تمام نمی‌شود و وسوسه کنندگان و شکلک درآوردن دشمن عاجز انسان را از میدان خارج نمی‌کند.» (۵)
تبلور عینی این مؤلفه را می‌توان در فرهنگ ا(شداء علی الکفار) در دوران دفاع مقدس یافت. آنجا که امثال صیاد شیرازی بهشتی‌ها متوسلیان و.... انواع اتهام ها را به جان خریدند و صبورانه تحمل کردند و در برابر دشمن محکم و استوار مقاومت کردند.
بنابراین در فرهنگ بسیجی اکتفا به وضع موجود ناامیدی یأس از اهداف و آرمان‌های انقلاب راحت طلبی منفعت گرایی و گریز از مسئولیت‌ها هیچ معنایی ندارد. پس بر همه بسیجیان لازم است با استواری و پایبندی به این مؤلفه‌ها که بر اساس اندیشه امامین انقلاب بیان شد قدم های محکم را در راه آرمان و اهداف انقلاب اسلامی بردارند و هرگونه یأس و ناامیدی را از خود برهانند و بدانند روز موعود شکوه جمهوری اسلامی و رسیدن به هدف غائی تمدن نوین اسلامی از هر زمانی نزدیک تر است.
پی نوشت:
(۱) تبیان دفتر ۲۹ ص ۷
(۲) بیانات رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از بسیجیان ۸ آذر ۱۳۷۴
(۳) کتاب مرد مردستان ص۵۸
(۴) بیانات رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از بسیجیان ۳ آذر ۱۳۷۸
(۵) بیانات رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از بسیجیان ۳ آذر ۱۳۷۸
در عرصه دفاع مقدس و پیدایش نهادهای انقلابی آنچه نقش تعیین کننده داشته و خواهد داشت عبارت است از حضور مؤمنانه و عزم ملی که از این حرکت می توان به بسیج تعبیر کنیم.