تمام آنچه در این روایت و روایات مشابه آمده، ناظر به آن‌جا است که خوراک، پوشاک، مسکن او از مال حرام یا شبهه بوده و دوستانش مانعی جهت ادامه مسیر او بوده و ...، و گرنه اگر کسی از درآمد حلال، مالی را به دست آورده، و یا دوستان مؤمن و پرهیزکاری دارد، و یا پاتوقش در مسجد بوده و ...، نیازی به تغییر آنها ندارد.
پرسش: حدیثی از پیامبر اکرم(ص) در مورد شرایط توبه می‌فرماید باید دوستان و لباس‌ها و فِراش عوض شود. منظور از فِراش در این حدیث چیست؟
پاسخ:
ابتدا باید گفت توبه‌ای که تنها بر زبان جاری شده و پیامدهای عملی نداشته باشد، توبه‌ای واقعی نیست. در یک توبه واقعی، باید سبک زندگی انسان تغییر یافته و تمام حقوقی که بر گردن او است، جبران شود.
از این‌رو روایاتی وجود دارند که به شرایط یک توبه واقعی و مراحل آن میپردازند.
از جمله در همین زمینه، پیامبر خدا(ص) خطاب به یارانش فرمود: آیا می‌دانید توبه‌کننده واقعی کیست؟! اصحاب گفتند: به خدا سوگند که نمی‌دانیم! حضرت(ص) فرمود: کسی که رضایت افرادی که به آنان ستم کرده را به دست نیاورد، گویا توبه نکرده است!
آن‌که مجالس(پاتوقها) و خوراکش را تغییر ندهد، گویا توبه نکرده است!
آن‌که دوستانش را تغییر ندهد، گویا توبه نکرده است!
آن‌که در انجام تکالیف الهی تلاش بیشتری نکند، گویا توبه نکرده است!
آن‌که پوشاکش را تغییر ندهد، گویا توبه نکرده است!
آن‌که بستر و محل آرمیدن خود را تغییر ندهد، گویا توبه نکرده است![1]
آن‌که قلبش گشاده نشده و دستش به خیر نرود، گویا توبه نکرده است!
آن‌که آرزویش را کوتاه نکرده و مراقب زبانش نیست، گویا توبه نکرده است!
آن‌که خوراک بیش از نیازش را به دیگران نبخشد، گویا توبه نکرده است!
و آن‌که تمام ویژگیهای بالا را داشته باشد، واقعاً توبه کرده است.[2]
گفتنی است که تمام آنچه در این روایت و روایات مشابه آمده، ناظر به آن‌جا است که خوراک، پوشاک، مسکن او از مال حرام یا شبهه بوده و دوستانش مانعی جهت ادامه مسیر او بوده و ...، و گرنه اگر کسی از درآمد حلال، مالی را به دست آورده، و یا دوستان مؤمن و پرهیزکاری دارد، و یا پاتوقش در مسجد بوده و ...، نیازی به تغییر آنها ندارد.[3]
پی نوشت:
[1]. «فراش» هم به معنای رختخواب و هم به معنای همسر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در این روایت به قرینه «وساد»، با رختخواب سازگاری بیشتری دارد، گرچه اگر همسر انسان نیز مانعی بزرگ در توبه به شمار آمده و به هیچ وجه با ادامه زندگی مشترک، امکان توبه نباشد، باید از هم جدا شد و یا ارتباط را به حداقل کاهش داد.
[2]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار، ص 88، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی تا.
[3]. ر. ک: «توبه از گناه و محبوب خدا شدن»، 3704؛ «توبه از گنا»، 370؛ «ریختن آبروی مؤمن»، 12154؛ «بهترین را برای توبه و جبران گذشته»، 64658.
آیات مرتبط
سوره البقرة (37) : فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
سوره البقرة (54) : وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
سوره البقرة (128) : رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
سوره البقرة (160) : إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَٰئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ ۚ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
سوره البقرة (222) : وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ ۖ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ ۖ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ ۖ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ
بر گرفته از اسلام کوئست