در این تعبیر قرآن «أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها؛ ما پيوسته به سراغ زمين مىآييم و از اطراف (و جوانب) آن كم مىكنيم.» منظور از زمین، اهل آن هستند و نمیتوان از این آیه مسطح بودن کرهی زمین را برداشت کرد.
خداوند در قرآن کریم از کم شدن اطراف زمین سخن گفته است. در آیه ۴۳ سوره رعد آمده است:
«أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها؛[۱] آيا نديدند كه ما پيوسته به سراغ زمين مىآييم و از اطراف (و جوانب) آن كم مىكنيم.»
این آیه موجب شده است که عدهای بپندارند قرآن کریم، زمین را صاف و مسطح میداند. در حالی که علم امروز بیان داشته است که زمین کروی است.
تعبیر «اطراف» زمانی استفاده میشود که شکل هندسی شیء به صورت «کُره» نباشد. چرا که کره هیچ گوشه و طرفی ندارد. تنها اشکال مسطح مانند مربع و مستطیل دارای طرف هستند.
چنین برداشتی از این آیه به طور کامل غلط است و با اندکی دقت مشخص میشود منظور از «ارض» در این آیه «اهل زمین» هستند. مقصود آیه این است که آیا کافران به این واقعیت نمینگرند که پیوسته اقوام و تمدنها و حکومتها در حال زوال و نابودی هستند؟
شاهد بر این معنا نیز تفاسیری هستند که قبل از اثبات کروی بودن زمین نوشته شده، و همین برداشت را داشتهاند.
مرحوم طبرسی از علمای قرن شش معنای آیه را چنین مینویسد:
«آیا این کفار ندیدند که ما اطراف زمین را با از بین بردن اهلش کم کردیم؟!»[۲]
ایشان در ادامه این آیه «وَ سْئَلِ الْقَرْيَة؛[۳] و از (مردم) آن آبادى بپرس» را به عنوان شاهدی برای تایید برداشت خود ذکر میکنند. واضح است که سوال از آبادی معنا ندارد و منظور مردم آنجا هستند.
پینوشت
[۱] سوره رعد، آیه۴۱.
[۲] مجمعالبیان، ج۶، ص۴۶۱.
[۳] سوره یوسف، آیه۸۲.