اگر انسان تصمیم به کارى دارد به دیگران بگوید ممکن است به دلایل گوناگون؛ مانند حسد، مانع کار انسان شوند یا به گفته امروزی‌ها رو دست به انسان بزنند و کار موازى در برابر آن انجام دهند و کار انسان به ثمر نرسد یا بی‌نتیجه شود. به‌علاوه؛ اگر کسی قبل از انجام کاری همه را خبر کند و بعداً نتواند آن‌را عملى کند، موقعیتش نزد دیگران تضعیف خواهد شد.
پرسش: بنده راجع به هر موضوعی فکر می‌کنم آن موضوع بر عکس اتفاق می‌افتد و راجع به هر تصمیمی که هنوز عملی نشده حرف می‌زنم آن موضوع کلاً از بین می‌رود (تا جایی که اگر بخواهم مطلبی اتفاق نیفتد مخصوصاً از آن حرف می‌زنم تا عملی نشود). برای این حالات نگرانم و خسته شده‌ام؛ زیرا عملاً نمی‌توانم هیچ برنامه‌ریزی را انجام دهم و این بیشتر اوقات عذابم می‌دهد. لطفاً راهنمایی بفرمایید.
پاسخ:
این‌که برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌های انسان با موفقیت روبرو نمی‌شود؛ چند عامل دخالت دارد:
1. یا امری طبیعی است و به تعبیر بهتر، از سوی خداوند و از روی مصلحت و حکمت می‌باشد؛ چنان‌که در روایتی چنین نقل شده است: مردى نزد امیر مؤمنان(ع) ایستاد و پرسید: اى امیر مؤمنان! پروردگارت را به چه شناختى؟
فرمود: «به تغییر یافتن قصدها و درهم شکستن خواسته‌ها؛ چون هنگامى که تصمیمی گرفتم و بین من و تصمیم من فاصله افتاد، یا قصدی کردم، ولى قضا [و قدر] با قصد من همخوان نبود، دانستم که شخص دیگری(پروردگار) سامان دهنده کارهایم است».[1]
2. یا این‌که شرایط تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای انجام کاری رعایت نشده است. امام على(ع) می‌فرماید: «هر کس تصمیمش بد باشد، تیرش به خود او بر گردد».[2] «به کارى که درستى آن برایت روشن نیست، تصمیم مگیر».[3]
3. کتمان نکردن از دیگران؛ بر پایه روایات؛ نباید دیگران را از تصمیم و برنامه‌ریزی برای انجام برخی از کارها آگاه کرد و اگر تصمیم ابتدایی پنهان شود بهتر به نتیجه خواهد رسید و می‌توان یکی از عوامل بهم‌خوردگی و گسستگی کارها را کتمان نکردن آن از دیگران دانست؛ امام علی(ع) می‌فرماید: «موفق‌ترین کارها، کارى است که با پنهان داشتن کامل صورت گیرد».[4] امام صادق(ع) می‌فرماید: «آشکار کردن چیزى، پیش از آن‌که استوار (و یقینی) گردد موجب تباهى آن می‌شود».[5]
می‌توان گفت فلسفه آن این است که اگر انسان تصمیم به کارى دارد به دیگران بگوید ممکن است به دلایل گوناگون؛ مانند حسد، مانع کار انسان شوند یا به گفته امروزی‌ها رو دست به انسان بزنند و کار موازى در برابر آن انجام دهند و کار انسان به ثمر نرسد یا بی‌نتیجه شود. به‌علاوه؛ اگر کسی قبل از انجام کاری همه را خبر کند و بعداً نتواند آن‌را عملى کند، موقعیتش نزد دیگران تضعیف خواهد شد.
البته، اظهار کارها پیش فرد موثّق و مورد اطمینان و مشورت با او اشکالى ندارد؛ زیرا او جز خیر براى انسان نمی‌خواهد و اگر هم موفق نشود شماتت نمی‌کند، ولی ظرفیت افراد متفاوت است پیش هر کس هر چیزى را نمی‌شود گفت. بسیارى از افراد تحمل شنیدن یا حفظ کردن خیلى از مطالب را ندارند.
با این وجود؛ نباید به خود انرژی منفی بدهیم؛ زیرا برنامه‌ریزی‌ها در بیشتر موارد با درجه‌ای از موفقیت روبرو می‌شود. پس باید برنامه‌ریزی‌های موفق خود را - هر چند اندک - به خاطر بسپاریم تا انگیزه برای نظم و ترتیب و برنامه‌ریزی‌های آینده تقویت شود.
پی نوشت:
[1]. صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص 288، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق.
[2]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص 609، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[3]. همان، ص 744.
[4]. همان، ص 211.
[5]. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج 2، ص 603، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
بر گرفته از اسلام کوئست