تبیین و برسی اهدا عضو

13:15 - 1400/09/21

اهدا عضو اگر موجب ضررقابل توجه یا مرگ شخص گردد؛ جایز نیست. در غیر این صورت با رضایت شخص یا ورثه او پیوند صحیح می باشد.

تبیین و برسی اهدا عضو

در بین مردم نسبت به اهداء عضو دغدغه ای مطرح می باشد؛ به این صورت که از یک طرف اهداء عضو یک حرکت اجتماعی خوب برای نجات نیازمندان می باشد؛ مثلا شخصی که دچار مرگ مغزی شده است، با اهداء عضو خود موجب نجات جان عده ای می شود. این اهدا عضو موجب برگشت زندگی به خانواده ها به ویژه در خانواده هایی که پدر یا مادر نیازمند عضو اهدایی هستند، می شود.

از این جهت مردم خوشحال هستند و کارت اهداء عضو می گیرند، تا در صورت بروز حادثه اعضاء آن ها موجب نجات جان چند نفر محتاج عضو- که سال ها در سختی و بیماری هستند- گردد. از سویی دیگر این سوال ذهن آن ها را مشغول می کند؛ که آیا این کار از لحاظ شرعی درست است یا نه؟

انواع اهداء عضو

اهداء عضو به دو صورت امکان پذیر می باشد و هر کدام حکم جداگانه دارند.
1. اهداء کننده، زنده باشد و خودش اهداء کند.

حکم اهداء عضو شخص زنده
 برای نمونه پاسخ برخی از مراجع تقلید را در این زمینه بیان می کنیم:
 الف: مقام معظم رهبری: فروش یا هدیه کردن کلیه یا هر عضو دیگری از بدن خود برای استفاده بیماران، در صورتی که ضرر قابل توجهی برای او نداشته باشد اشکال ندارد.[1]

ب: آیت الله سیستانی: برداشتن بخشى از بدن انسان زنده براى پيوند زدن در صورتى كه قطع آن زيان مهمى داشته باشد؛ مانند: چشم، دست وامثال آن ها جايز نيست ولى اگر زيان مهمى نداشته باشد؛ مانند: قطعه ‏اى از پوست يا نخاع يا يک كليه در صورت سالم بودن كليه ديگر، با فرض رضايت صاحبش جايز است اگر كودک يا ديوانه نباشد، و گرنه به هيچ وجه جايز نيست. هرگاه قطع آن جايز بود گرفتن پولى به ازاى آن نيز جايز است.[2]

2. اهداء کننده دچار مرگ مغزی شده باشد.
جواز یا عدم جواز این کار منوط و وابسته به این سوال می باشد؛ آیا مرگ مغزی هم مرگ شرعی حساب می شود یا نه؟
می توان این پیوند را انجام داد یا نه؟

الف. مقام معظم رهبری: اگر قطع معالجه و استفاده از اعضاى بدن براى معالجه بيماران ديگر، باعث تسريع در مرگ و قطع حيات آنان شود جايز نيست و در غير اين صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلى وى صورت بگيرد و يا نجات نفس محترمى متوقف بر آن عضو مورد نياز باشد، اشكال ندارد.[3]

ب. آیت الله سیستانی: اگر کسی که از نظر مغزی مرده است در حالی که قلب و ریه او هرچند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام می‌دهند، شرعا مرده شمرده نمی‌شود و قطع اعضای او برای الحاق به افراد زنده به هیچ وجه جایز نیست. قتل محسوب شده و موجب دیه و قصاص است.[4]

ج. آیت الله مکارم: اهداء اعضاي افرادي که مرگ مغزي شده اند، تنها در صورتي جايز است که مرگ مغزي و نباتي احراز شده باشد و احتياط آن است که از ورثه رضايت بگيرند.[5]

این نکته نیز لازم می باشد که اگر چه بعضی از اعضا بعد از مرگ قابل پیوند نیستند و اما بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت، بعضی از اعضا مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.[6]

از مباحث به این نتیجه می رسیم که اهداء کننده اگر زنده باشد و با اهدا عضو ضرر قابل توجهی متوجه شخص نشود، جایز است. در مورد مرگ مغزی نیز محل اشکال است؛ چون از لحاظ شرعی چنین شخصی مرده حساب نمی شود؛ مگر این که مرگ شخص احراز بشود و حتی برخی از اجزاء بعد از مرگ نیز تا چند ساعت قابل پیوند هستند.

پی نوشت
[1] اجوبه الاستفتائات، سوال 1291.
[2] استفتاء آیت الله سیستانی، کد استفتا: 515820.
[3] استفتائات، امداد رسانی، مقام معظم رهبری.
[4] پرسش و پاسخ، پیوند اعضا، سوال 5.
[5] پایگاه استفتاعات ایت الله مکرم، بخش اهداء عضو.
[6] پرسش و پاسخ، وبسایت رسمی مرکز اهدای عضو.

پیوند اعضا امر پسندیده ای می باشد. سالانه افراد زیادی از طریق پیوند اعضا از مرگ و بیماری های سخت نجات پیدا می کنند اما، این نکته را باید مورد توجه قرار داد؛ شخص اهدا کننده با اهداعضو خود مرگ یا ضرر قابل توجهی را متحمل نگردد. 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
1 + 0 =
*****