مظلومیت و شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها به گونه ای است که با یک تغییر کلمه شهادت یا وفات در تقویم مورد انکار واقع نمی شود.
برخی بر این باور هستند که معنای کلمه وفات همان مرگ طبیعی است نه شهادت! و باید برای شهید کلمه شهادت را به کار ببریم.
در پاسخ به این باور غلط می‌گوییم: کلمه «وفات» عام است و شامل شهادت نیز می شود. در نتیجه اگر کلمه «وفات» برای شهادت حضرت زهرا در تقویم استفاده می شد و بعدها به کلمه «شهادت» تغییر پیدا کرد، به معنای جعل شهادت برای آن حضرت بعد از سال 1371ش نیست؛ بلکه استفاده از کلمه عام جای خود را به لفظ خاص داده است.
شواهد قرآنی، روایی و لغوی نیز گواه بر این مطلب هستند به گونه ای که در روایات حتی برای امام حسین علیه السلام که شهادت او محرز و مسلم است، کلمه وفات استفاده شده است.
معنای لغوی وفات
معنای لغوی «وفات»، «هر نوع مرگی» را پوشش می دهد و از حیث لغوی اطلاق وفات بر یک شهید هیچ گونه اشکالی ندارد.[1]
وفات در قرآن
در قرآن نیز برای تمام اقسام مرگ واژه «وفات» استفاده شده است و فرقی بین شهید و غیر شهید در آن نیست؛ «اللهُ یتَوَفّی الْاَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها؛[2] خداوند است كه جان‌ها را به هنگام مرگشان مى‌گيرد.» بنابراین از لحاظ قرآنی می توان برای یک شهید عنوان وفات را استفاده کرد و تعارضی با شهادت ندارد.
استفاده از واژه «وفات» برای شهیدان
در صدر اسلام و بعد از آن، شهیدانی در راه خدا و اسلام شهید شدند که شهادت آن ها از دیدگاه شیعه و اهل تسنن امری مسلم است و با این حال در روایات درمورد آن ها واژه «وفات» به کار برده شده است. این استعمالات خبر از عمومیت کلمه وفات می دهد.
1. وفات جعفربن ابی طالب و حمزه عموی پیامبر
این دو بزرگوار از جمله اشخاصی هستند که شیعه و سنی بر شهید بودن آن ها اتفاق نظر دارند و در عین حال در روایات از کلمه وفات در مورد آن ها استفاده شده است.
الف. «عن عَائِشَةَ قالت لَمَّا أَتَتْ وَفَاةُ جَعْفَرٍ عَرَفْنَا في وَجْهِ رسول اللهِ صلي الله عليه وسلم الْحُزْنَ؛[3] عایشه گفته است که وقتی خبر وفات جعفر را آوردند، حزن و اندوه را در چهره پیامبر مشاهده کردیم.»
ب. عاصمي مكی شافعی درباره حمزه سید الشهداء كلمه «وفات» را به كار برده است: «بعد وفاة حمزة بن عبد المطلب و رسول الله.»[4]
2. شهادت امام حسین علیه السلام
شهادت امام حسین علیه السلام به گونه ای است که علاوه بر مسلمانان، غیر مسلمانان نیز بر آن معترف هستند ولی در کتب روایی کلمه وفات برای حضرت استفاده شده است و این امر موجب نمی شود که ما بگوییم حضرت، شهید نشدند؛ بلکه تنها عمومیت معنای کلمه «وفات» را می رساند:
«أَمَا إِنَّ أُمَّتِي سَتَقْتُلُهُ فَمَنْ زَارَهُ بَعْدَ وَفَاتِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَجَّةً مِنْ حِجَجِي؛[5] آگاه باشيد كه امتم حسين را مى‌كشند، پس هر كس پس از وفاتش او را زيارت كند، خداوند ثواب يک حج از حج‌هاى مرا براى وى مى‌نويسد.»
شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها در روایات
در کتب شیعه و اهل سنت روایت هایی وجود دارد که بیان می کنند حضرت زهرا شهید شده است؛ حتی در روایتی پیامبر خبر شهادت حضرت را مدت‌ها قبل از شهادت ایشان می دهد و در کتب اهل سنت ذکر شده است.
1. «عَنْ عَلِی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أخِیهِ أبِی الْحَسَنِ علیه‌السّلام: قالَ:إنَّ فاطِمَهَ صِدِّیقَهٌ شَهِیدَه؛[6] از علی بن جعفر نقل شده که برادرش امام کاظم علیه‌السّلام فرمودند: همانا فاطمه، صدّیقه ای شهیده است.»
2. عَنْ النَبِیِّ صلّی‌الله‌علیه‌وآله قالَ: فَتَقْدَمُ عَلَیَّ مَحْزُونَهً مَکْرُوبَهً مَغْمُومَهً مَغْصُوبَهً مَـقْـتُولَه؛[7] رسول خدا فرمود: «فاطمه علیهاالسّلام» بر من با حالتی محزون، رنجدیده، غمگین و در حالی که حقّش به تاراج رفته و به قتل رسیده است، وارد می گردد.»
ادله ای که بیان شد این مطلب را بر ما روشن می کند که از لحاظ لغوی، قرآنی و روایی، کلمه «وفات» به معنای عام می باشد و شهادت را نیز شامل می شود. قبل از این که تقویم ایجاد شود، در کتب روایی شهادت حضرت اثبات شده است و تقویم مصطلح امروزی نمی تواند چیزی را رد یا اثبات کند.
پی نوشت
[1] لسان العرب، ج 3، ص 960؛ فرهنگ فارسی عمید و لغت نامه دهخدا ذیل کلمه وفات.
[2] سوره زمر، آیه 42.
[3] الكتاب المصنف فی الأحاديث والآثار، ج 3، ص 62.
[4] سمط النجوم العوالي في أنباء الأوائل والتوالي، ج 1 ص 426.
[5] کامل الزیارات، ص144.
[6] الکافی، ج۱، ص۴۵۸.
[7] فرائد السمطین، جلد ۲، صفحه ۳۵.
لفظ «وفات» کلمه‌ای عام است و هر نوع مرگی را از جمله شهادت یا رحلت را شامل می شود علاوه بر آن قبل از این که تقویم رسمی برای کشور ایجاد شود شهادت حضرت در روایات و کتب تاریخی موجود بوده و انسان برای دقت در یک امر دینی باید منابع دینی را مورد ارزیابی قرار دهند.