سیره پیامبر در جنگ خیبر

با توجه به آموزه های قرآن، پیامبر خدا، الگویی برای مسلمان معرفی شده است؛ از این رو باید سیره حضرت را مورد مطالعه و توجه خود قرار بدهیم. اما برخی در جهت جلوگیری از این امر سیره پیامبر را با شبهاتی مخدوش می کنند، به عنوان مثال می گویند شما پیامبر را رحمت برای دو جهان می دانید و حال آن که ایشان در جنگ خیبر درختان را قطع کرد و آب را بر آن ها بست و اموال «کنانة بن ربیع» مصادره و خود او را کشت و با زنش ازدواج کرد. این موارد نشان دهنده این مطلب هستند که حضرت نمی تواند الگو و رحمت برای دیگران باشد.

قطع درختان خیبر
در بررسی سیره رسول خدا در مورد درخت و درخت کاری به احادیث فراوانی بر می خوریم که بیانگر توجه ایشان به درخت و اهمیت آن نزد ایشان است مانند:«اگر قيامت بر پا شد و در دست يكى از شما نهالى بود و كمى پيش از قيامت توانست آن را بكارد، بايد بكارد.»[1]

در نتیجه قطع درختان در جنگ خیبر قطعا وجه دیگری داشته که اهمیت آن به مراتب برتر از ارزش درخت بود که باعث شد حضرت امر به قطع درختان بکند.

در محاصره قلعه های خیبر، یهودیان می دانستند پیامبر در جنگ‌ها زراعت و درختان را از بین نمی برد و به خاطر فراوانی امکانات داخل قلعه محاصره برای آن ها ضرری ندارد، از این رو خیالشان راحت بود ولی از طرفی دیگر محاصره طولانی به ضرر مسلمانان بود و موجب از بین رفتن لشکر مسلمانان می شد و مکث طولانی لشکر مسلمانان در جنگ موجب می شد منافقان داخل شهر مدینه تحرکاتی علیه مسلمانان انجام بدهند که در این صورت اساس اسلام به خطر می افتاد.

در نتیجه؛ چون مخارج یهود از کشاورزی تامین می شد و طبق نقل درختان خرما را از فرزندان خود بیشتر دوست می داشتند پیامبر امر به قطع درختان کرد و بنابر تاریخ شش درخت بیشتر قطع نکرد و آن ها با دیدن این منظره تسلیم شدند.[2]

در نتیجه حفظ درخت ارزش و اهمیت زیادی در سیره پیامبر دارد، چنان که یهودیان نیز بر این تفکر اسلامی واقف بودند ولی از آن مهم تر حفظ جان مسلمانان می باشد که باعث حکم پیامبر به قطع درختان شد.

بستن آب
بستن آب بر روی یهودیان فقط در کتاب «واقدی» آن هم بدون سند ذکر شده است و در دیگر کتاب های معتبر تاریخی از جمله کتاب ابن هشام و طبری که کتاب هایشان از حیث تاریخی معتبر بوده و جزئی ترین مباحث تاریخ اسلام در آن ها ذکر شده، این مطلب را نقل ننموده اند. 

عبارت«به واسطه تشنگى نتوانستند طاقت بیاورند» که کتاب«المغازی» واقدی آن را نسبت به منع آب از یهودیان نقل کرده است، بعد ها در کتبی که از واقدی واقعه جنگ خیبر را نقل کرده اند ذکر نشده است.

علاوه بر آن تشنگی باعث خروج یهودیان از قلعه نبوده است؛ بلکه یهودیان بدون آنکه تشنه باشند، از عاقبت کار ترسیده و بلا فاصله از قلعه بیرون زدند؛ و گرنه اگر تشنگی بر آنان غلبه پیدا کرده بود، نمی توانستند جنگ سختی انجام دهند. پس نمی توان در استناد تاریخی به چنین گزارشی اکتفا نمود.[3]

کشتن کنانة بن ربیع
کنانه از یهودیان بنی نظیر بود که بعد از فروپاشی بنی نظیر به خیبر رفت، در خیبر او مسئولیت صندوق خزانه یهود را بر عهده داشت، او درجنگ صندوق را در خرابه ای دفن کرد، هنگامی که اسیر شد محل آن را کتمان نمود وعلاوه بر جرم کتمان چنین امری، یکی از افسران اسلام را ناجوانمردانه ترور کرده بود؛ یعنی سنگ بزرگی را غافلگیرانه بر سر «محمود بن مسلمه» افکنده و او را کشته بود.

پیامبراو را به دست برادر مقتول داد، برادر او نیز «کنانه» را به انتقام برادر خویش کشت.
همسرکنانه«صفیه» نیزدر این جنگ به اسیری گرفته شد، سپس پیامبر او را بین اسیری و مسلمان شدن مخیر نمود. صفیه نیز در خوابی دیده بود که ماه به دامان او فرود می آید و در پیرو آن خواب اسلام را برگزید، بعد از مدتی نیز پیشنهاد ازدواج پیامبر را قبول کرد و همسر حضرت شد.[4]

در نتیجه دشمنان با انواع و اقسام حیله ها و توطئه ها بدنبال بدنام کردن پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) و دین اسلام بوده و هستند. در این موضوع نیز معقول است که پیامبر قطع چند درخت را به حفظ مسلمانان ترجیح بدهد. همچنین حکم شخصی مانند کنانه نیز چیزی جز کشتن نمی تواند باشد و همسر او از روی اختیار مسلمان شد و پیشنهاد ازدواج پیامبر را قبول نمود.

پی نوشت
[1] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏13، ص 460.
[2] المغازي، ج2، ص644 و تاريخ الخميس، ج1، ص461.
[3] السیرة الحلبیة، ج۳، ص۵۹ و البدایة والنهایة، ج‏۴، ص۱۹۸.
[4] السیرة النبویة، ج 3 ص337 و تاریخ طبری، ج3ص156.