پیامدهای سقیفه از منظر مستشرقین

امت یکپارچه اسلام، بعد از شهادت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) دستخوش اتفاقاتی شد که منجر به شرحه شرحه شدن اسلام و به شهادت رسیدن یگانه دختر پیامبر گشت.

البته این اتفاقات را خود پیامبر پیش بینی کرده و  نسبت به آن هشدار داده بود که:«إِنَّ أُمَّتِي سَتَفْتَرِقُ بَعْدِي عَلَى ثَلاَثٍ وَ سَبْعِينَ فِرْقَةً؛ فِرْقَةٌ مِنْهَا نَاجِيَةٌ وَ اِثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِي النار؛[1] و براستى امت من پس از من هفتاد و سه دسته شوند يك دسته ناجى و هفتاد و دو دسته در دوزخ باشند.»

ریشه این اتفاقات را می‌توان در سقیفه بنی ساعده و تصمیمات صورت گرفته در آن جستجو کرد.

در این جا در صدد بیان نقش سقیفه در اتفاقات بعد از شهادت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از منظر مستشرقین هستیم.

پوناوالا(poonawala)

این مستشرق مشهور در پاورقی ترجمه انگلیسی تاریخ طبری چنین می‌نگارد: اگرچه حوادث بعد از رحلت پیامبر اسلام دقیقا مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد که علی[علیه السلام] و گروه او آمدند تا درباره سقیفه بحث کنند و در خانه فاطمه[سلام الله علیها] جمع شدند.

ابوبکر، عمر را فرستاد تا آنها را با یک تهدید جدی بترساند اما علی از بیعت کردن با ابوبکر خودداری کرد. عمر با یک گروه مسلح آنجا را احاطه کردند و عمر تهدید کرد اگر علی و یارانش بیعت نکنند خانه را آتش می‌زند و در اینجا بود که صحنه‌های خشونت آمیزی با فاطمه انجام داد.[2]

ویلفرد فردیناند مادلونگ(Wilferd Ferdinand Madelung)

این استاد مشهور دانشگاه آکسفورد، سقیفه را یک کودتا بر علیه خاندان رسالت توصیف کرده و آن را یک برنامه ریزی حساب شده می‌داند و در کتاب خود آن را اثبات می‌کند.

وی در ادامه پژوهش خود درباره خلافت نخستین می‌نویسد: «کفن و دفن مخفیانه حضرت زهرا(سلام الله علیها) با هدف اجتناب از حضور ابوبکر در آنجا صورت گرفته است.»[3]

لزلی هزلتون(Lesley Hazleton)

این نویسنده آمریکایی-بریتانیایی در احوالات حضرت زهرا (سلام الله علیها) در آخرین روزهای زندگی شریفش چنین نگاشته است: «... اما شاید دردناک‌تر از همه در آن ماه، پس از سقط پسر سومش، طرد شدن حضرت امیرالمومنین توسط ابوبکر بود... هنگامی که فهمید مرگش نزدیک است از علی خواست تا او را مخفیانه دفن کند و به ابوبکر هیچ فرصت و شانسی برای شرکت در تشییع جنازه‌اش را نداد.»[4]

فیتزپاتریک؛ واکر، آدام هانی(Fitzpatrick؛Walker, Adam Hani)

این پژوهشگران تاریخ اسلام در کتاب خود و بعد از نقل مناقبی چند از حضرت زهرا (سلام الله علیها) می‌نگارند: «بعد از وفات محمد، ابوبکر افرادی را برای آوردن علی آورد که بیعت کند. ده‌ها سند تاریخی تصریح کرده‌اند که عمرتهدید به آتش زدن درب خانه کرد و با خشونت داخل خانه شد که علت مرگ تدریجی فاطمه این ماجرا بود.»[5]

هنری لامنس(Henri Lammens)

این مستشرق مشهور بلژیکی از ابوبکر، عمر و ابوعبیده تعبیر به مثلث قدرت کرده که و گفته است که همکاری این سه نفر، خلافت ابوبکر و عمر را پایه ریزی کرد و در ادامه پیش بینی کرده است که اگر ابوعبیده در دوران خلافت عمر از دنیا نرفته بود، به عنوان جانشین و خلیفه بعدی توسط عمر انتخاب می‌شد.[6]

این موارد تنها بخشی از تحلیل دقیق مستشرقین بی طرف در تاثیر سقیفه بر اتفاقات بعد از شهادت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) است. هرگز نمی‌توان از نقش سقیفه بر انحراف حرکت اسلام از مسیر حق و حقانیت و ایجاد اختلاف در بین امت واحده اسلام چشم پوشی کرد. 

تصمیماتی که در سقیفه گرفته شد آن چنان برای ادامه حیات اسلام خطرناک بود که یگانه دختر پیامبر برای نجات اسلام از جان و جنین خود گذشت تا مخالفت خود را با چنین انحراف گسترده‌ای نشان دهد در نتیجه مسلمان واقعی نیز باید به تبعیت از بهترین زن عالم، با چنین انحرافی مقابله و اسلام را از انحراف و اختلاف نجات دهد.

پی نوشت:
[1] الخصال، ج2، ص372، ترجمه کمره‌ای.
[2] ترجمه انگلیسی تاریخ طبری، ج9، ص187.
[3] جانشینی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)- پژوهشی درباره خلافت نخستین، ص51.
[4] پس از پیامبر داستان حماسی شیعه و سنی، ص76.
[5] محمد در تاریخ، اندیشه و فرهنگ، ص186.
[6] مجموعه مقالات دانشکده مطالعات شرقی دانشگاه سن ژوزف، دوره 4، ص126.