امام باقر از منظر اندیشمندان اهل سنت

پنجمین پرتو از انوار مقدس ولایت و امامت در اول ماه رجب سال 57 هجری قمری مصادف با روز جمعه در مدینه منوره چشم به عالم ناسوت گشود و جهان را به قدوم خود درخشان ساخت.[1]

پدرش امام سجاد(علیه السلام) زینت عبادت کنندگان عالم وجود؛ و مادرش «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی(ع) است. پس، امام باقر(علیه السلام) هم از جهت پدر و هم از جهت مادر، فاطمی و علوی است.[2]

زبان از توصیف شخصیت او لال، قلم ها از نگاشتن فضائلش شکسته و کُمیت عقل از درک جایگاه و مقام او لَنگ است. شکوه و صولت بی کرانه او، اندیشمندان اهل تسنن را ناگزیر به بیان جملاتی شگرف در ستودن آن حضرت کرده است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

عبدالله بن عطاء
علمای اهل سنت نقل کرده‌اند عبدالله بن عطاء که از معاصرین امام باقر علیه السلام بود در توصیف حضرت، چنین بیان داشته است: دانشمندان و علماء را نزد هيچ کس کوچک تر از آنچه نزد ابو جعفر(امام باقر) بودند نديدم. وی در ادامه می افزاید: مشاهده کردم دانشمندی همچون حکم[بن عتيبه] مانند يک شاگرد در نزد او بود و زانوی ادب می‌زد.[3]

ابن ابی الحدید معتزلی
امام باقر علیه السلام، بزرگ فقهای اهل حجاز بود و مردم از او فقه را آموختند. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) وی را به «باقر» ملقب گرداند و به جابر فرمود: تو فرزندم[محمد باقر] را درک خواهی کرد؛ پس سلام مرا به او برسان.[4]

محی الدّین نووی
وی که از علمای بزرگ شافعی است در تشریح علم امام باقر(علیه السلام) می نگارد: ابوجعفر معروف به باقر بود و او را به این عنوان نامیدند چون علم را شکافت و اصل علم و علوم پنهان و مخفی را می‌شناخت. او شخصی با عظمت و امامی تام و کامل در فضل و فضیلت بود.[5]

ابن خلکان
این اندیشمند نامی اهل سنت در توصیف امام باقر(علیه السلام) این گونه نگاشته است: «وی فردی عالم و آقايي بزرگ بود و به او باقر گفته مي شد چرا که علم را توسعه داد.»[6]

شمس الدین ذهبی
این عالم پرآوازه اهل تسنن در ستایش امام باقر می‌گوید: «او یگانه گیتی بود که علم و عمل، سیادت و شرافت، اعتماد و وقار را در خود جمع کرده بود. وی به باقر شهرت یافت چون علم را شکافت و او امامی مجتهد و تالی کتاب خدا بود.»[7]

ابن حجر هیثمی
این عالم اهل تسنن در وصف امام باقر علیه السلام این گونه نگاشته است: «وی را بدین جهت باقر نامیده‌اند که از گنج‌های پنهان معارف و حقایق احکام آن به اندازه‌ای آشکار ساخت که جز بر افراد بی بصیرت و دل‌های ناپاک پوشیده نیست و از این جا است که او را شکافنده و جامع دانش و نشر دهنده و بر افرازنده‌ی علم نامیده‌اند. برای او از استواری و ثبات در مراحل سلوک عرفانی، منزلتی است که وصف کنندگان از بیان آن عاجزند و در زمینه این سلوک و معارف دارای کلمات فراوانی است که فرصت، مجال طرح آن را نمی‌دهد.[8]

آری؛ اوست که شکافنده علوم انبیاء است و وجودش به اسلام و مسلمین عظمت بخشید و شایسته است که همه مسلمانان از این وجود نورانی فیض وافی را ببرند اما صد حیف و صد افسوس که علمای اهل تسنن خود را از این تشعشع نور محروم کرده‌ و فقط به نقل عظمت علمی آن امام همام اکتفا کرده‌اند.

سلام و درود خدا بر او، در روزی که چشم به دنیا گشود و در روزی که چشم از دنیا فرو بست و در روزی که دوباره برانگیخته خواهد شد.

پی نوشت
[1] مسار الشیعة، ص56.
[2] المناقب و المثالب‏، ص327.
[3] حلية الأولياء وطبقات الأصفياء، ج 3، ص 186؛ تاریخ مدینه دمشق، ج45، ص278.
[4] شرح نهج البلاغه، ج15، ص164.
[5] تهذیب الاسماء و اللغات، ج3، ص103.
[6] وفيات الأعيان و انباء أبناء الزمان، ج 4، ص174.
[7] سير أعلام النبلاء، ج4، ص401.
[8] الصواعق المحرقه، ج2، ص586.