اندیشه شیعه ایدئولوژی انقلاب اسلامی

10:46 - 1400/11/16

تحقق حاکمیت شیعه در ایران، افق های تازه ای به روی شیعیان جهان گشود و مکتب شیعه به عنصری تأثیر گذار در تحولات منطقه ای و جهانی معرفی شد. 

انقلاب اسلامی

هر انقلابی با روح و عمق و کلیت مکتب حاکم بر آن شناخته می شود و افراد با تکیه بر آن قیام می کنند، ایدئولوژی به منزله نوعی نقشه و راهنما برای یک انقلاب محسوب می شود، که رفتار دولت ها را هدایت می کند و نیروی محرکه کنش سیاسی توده ها و دولت مردان سیاسی به شمار می رود.

جایگاه اندیشه شیعه در انقلاب اسلامی
فهم انقلاب اسلامی ایران که اساساً هویتی دینی دارد، بدون شناخت اندیشه شیعه که نقش ایدئولوژی انقلاب را ایفا کرد و درک نقش امام خمینی(ره) به عنوان ایدئولوگ و کارگزار اصلی انقلاب اسلامی و تفسیر وی از آموزه های شیعه، مُیسّر نیست.

با توجه به نقش و اهمیت ایدئولوژی در رفتار امام می توان گفت شیعه ویژگی های ایدئولوژی انقلابی را داشت و توسط ایدئولوگ انقلاب اسلامی توانست هم نظم موجود را زیر سئوال ببرد و هم نظام مطلوب جایگزین را نه تنها برای ایران بلکه برای سایر کشورها پی ریزی کند.[1]

مفاهیم انقلابی شیعه
پتانسیل درونی شیعه و عوامل موجود دراین مذهب، امکان ارائه تفسیر مکتبی از آن را ممکن ساخت و از طرفی وجود عناصر و زمینه های تفسیر و تبیین آن را آسان کرد؛ از جمله این موارد می توان به عدالت اجتماعی و امامت انسان صالح و... اشاره نمود.

وجود مفاهیمی مانند: تقیه، شهادت، غیبت، انتظار، منجی گرایی و ...در اندیشه شیعه و امکان انتقال این مکتب انقلابی به پیروان و نقش قابل توجه امام در مقام ایدئولوگ و معمار انقلاب اسلامی باعث شد که مکتب شیعه بتواند کارکردهای معمول یک ایدئولوژی را به نحو مطلوب انجام دهد و موفقیت لازم را در انتقال آگاهی سیاسی برای صف آرایی و بسیج مردم به دست آورد و در نقد ساختار اجتماعی موجود برای زیر سوال بردن وضع موجود و ارائه مجموعه جدیدی از ارزش ها توانست به دولت ها و مردم جهان بقبولاند که انقلاب اسلامی مبتنی بر حقانیت و عقلانیت است.[2]

زیر چتر اسلام
انقلاب اسلامی با ایدئولوژی جهان شمول خود، احیای هویت واحد اسلامی و مبارزه با ناسیونالیسم و برقراری اتحاد جهان اسلام در برابر غرب را مورد هدف خود قرار داد و صدور انقلاب به معنای صدور ارزش ها، آرمان ها و تجربیات مانند: استقلال، نیل به خصلت های انسانی، خودکفایی و حمایت از مستضعفان، ایجاد عدالت اجتماعی و ... را در دستور کار خود قرار داد؛ زیرا امام خمینی کاملاً تأکید می کرد که مقصد اسلام، عرضه عدالت برای همه عالم و فقط برای ایران یا برای جهان اسلام نیست و اسلام برای بشر آمده است، اسلام همه بشریت را خطاب می کند و تنها بر حسب مورد مومنین را خطاب قرار داده است بلکه با دید کلی اسلام می خواهد همه بشر را زیر چتر عدالت خود بیاورد.[3]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی یک روند فراگیر، سراسر جهان اسلام را فرا گرفت و نه فقط مسلمانان را بلکه تمام مستضعفان جهان را به حرکت درآورد. به همین خاطر وقوع انقلاب ایران در منطقه، تهدیدی برای نظام جهانی و منافع ابر قدرت ها می باشد. یکی از علل نگرانی غرب از انقلاب اسلامی در منطقه به خاطرایدئولوژی های فرهنگی اسلام می باشد که در انقلاب اسلامی نمود عینی یافت.

«فوازی جرجیس» نویسنده غربی در این باره می نویسد: اگر چه تهدید نظامی از سوی جهان اسلام از پایان قرن هفدهم متوقف شده بود، چالش فکری و مذهبی اسلام، هم چنان بر تصور بسیاری از مردم غرب سایه افکنده است.[4]

در نتیجه اسلام و اندیشه شیعه مبنای انقلاب اسلامی و رهبر انقلاب می باشد و انقلاب اسلامی توانست این اندیشه را عملی سازد و فرهنگ اسلام را به جهان معرفی نماید.

پی نوشت
[1] زمینه های تفکر سیاسی در اسلام در قلمرو تشیع و تسنن، ص 252.
[2] ایدئولوژی انقلاب ایران، ص 133.
[3] انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ص 62.
[4] آمریکا و اسلام سیاسی، ص 25.

انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب با جهان بینی نشأت گرفته از مکتب اسلام، نه تنها در بُعد ملی نظریات شیعه را عملی ساخت؛ بلکه در بُعد جهانی نیز با توجه به جهان شمولی مکتب اسلام، افکار و نظریات مکتب شیعه را به جهان معرفی نمود.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
1 + 16 =
*****