حضرت ابوطالب(علیه السّلام) آخرین وصی حضرت ابراهیم بود که کفه حقیقت ایمانش از کفه ایمان تمام مردم سنگین‌تر بود.
حضرت ابوطالب(علیه السلام) بزرگ پشتیبان اسلام بود که حقیقت شخصیت او برای جهانیان مجهول مانده است و در عظمت او همین بس که آخرین وصی حضرت ابراهیم(علیه السلام) بود و علامه مجلسی در توصیف او چنین نگاشته است: «شيعيان اجماع و اتفاق نظر دارند بر اسلام أبو طالب و اين كه در همان اول امر به پيامبر اكرم (صلّي الله عليه و آله) ايمان آورد و هرگز بت نپرستيد و از أوصياء حضرت ابراهيم(عليه السلام) بوده است.»[1]
زبان از بیان ایمان ابوطالب، اَلکن و قلم از نگاشتن حقیقت آن شکسته و کُمیت عقل آدمی از درک کُنه ایمان وی لنگ است؛ چراکه امام باقر علیه السلام در توصیف ایمان آن حضرت فرمودند: «لَو وُضِعَ إیمان أبی طالب فی کفّةِ میزان وإیمانَ هذا الخَلقِ فی الکفّةِ الاُخرى لَرَجَحَ إیمانه؛[2] اگر ایمان ابوطالب در یک کفّه ترازو و ایمان این مردم در کفّه دیگر قرار گیرد، ایمان او سنگین تر است.»
حامی بزرگ اسلام
در آن زمان که خورشید نبوت پیامبر (صلّی الله علیه وآله) طلوع کرد و همه دنیاپرستان کمر به دشمنی رسول خدا(صلّی الله علیه وآله) بسته بودند و دین خدا، تنها و غریب مانده بود، تنها حضرت ابوطالب(علیه السلام) بود که از حال غمگین و رنجور پیامبر آگاه بود و با تمام وجود از وی حمایت کرد.
آن زمان که مشرکین مکه برای برگرداندن مسلمانان مهاجرت کرده به حبشه با هدایایی به نزد نجاشی، پادشاه آن دیار رفته و از او خواستند تا مسلمانان را به آن‌ها تحویل دهد باز این ابوطالب بود که نامه‌ای برای پادشاه حبشه نوشت و در آن با شعری که از ایمان راسخ و بیان بلیغ او جوشیده بود، نجاشی را از تحویل دادن مسلمانان به مشرکین منصرف کرد و جان مسلمانان را حفظ نمود.[3]
حافظ جان پیامبر
کینه و نفرت قریش نسبت به پیامبر آنچنان شعله‌ور بود که تصمیم گرفتند دو برابر دیه یک انسان را به ابوطالب پرداخت کنند تا دست از حمایت پیامبر بردارد؛ اما ابوطالب که تمام وجودش را ایمان فرا گرفته بود و عشق و علاقه به رسول خدا در چهره‌اش موج می‌زد با صلابت گفت: «آيا نمي دانيد ما محمد را پيامبري يافتيم همانند موسي كه به پيامبري او در كتاب هاي اولين تصريح شده؟! قسم به خداي كعبه! ما پيامبر را به خاطر سختي ها و مشكلات، با بت شما «عزي» عوض نمي كنيم.»[4]
در مدت سه سال محاصره پیامبر در شعب ابوطالب نیز تنها اوست که برای حفظ جان پیامبر، خواب را بر خود حرام کرده و به فرزند دردانه خود، علی علیه السلام امر می‌کرد که در بستر پیامبر بخوابد و جانش را نثار پیامبر کند.[5]
عاقد ازدواج بهترین خلق خدا
هر کسی لیاقت آن را ندارد که عاقد ازدواج بهترین مخلوق خدا باشد و باز این جناب ابوطالب است که عهده دار این مسئولیت بزرگ می‌شود و به اذعان علمای اهل تسنن، زیباترین عقد آن دوران را جاری می‌کند[6] و در بخشی از آن مراسم چنین می‌گوید: «حمد خدايي را كه ما را از ذريه حضرت ابراهيم قرار داد. اين برادر زاده من، محمد بن عبدالله است و همتايي ندارد...»[7]
وفات حضرت ابوطالب(علیه السلام)
سرانجام بعد از چهل و دو سال دفاع خستگی ناپذیر از پیامبر و اسلام، آفتاب عمر شریفش غروب کرد. وقتي به پيامبر (صلّي الله عليه و آله) خبر دادند كه ابوطالب از دنيا رفته است، قطرات اشک از چشمان حضرت جاري شد و فرمود: ای عمو در کوچکي مرا تربيت نمودی و در يتيمی مرا کفالت کردی و در بزرگی ام مرا ياري نمودی پس خداوند بهترين پاداش‌ها رابه تو عنايت کند.[8]علي جان! برو مقدمات غسل، كفن و دفن پدرت را فراهم كن؛ خداوند او را مورد رحمتش قرار داده است.[9]
فقدان او که نامش آرام‌بخش زخم‌های پیامبر بود و اثر مهربانی‌هایش در لحظه لحظه سختی‌های رسول خدا، موج می‌زد چنان برای پیامبر سخت آمد که آن سال را «عام الحزن» نامیدند. سلام خدا بر آن بزرگمرد اسلام در روزی که به دنیا آمد و در روزی که چشم از این دنیا فرو بست.
پی نوشت
[1] بحار الانوار، ج35، ص138.
[2] الغدير، ج7، ص380.
[3] سيرة ابن إسحاق، ج4، ص203؛ البداية و النهايه ، ج3، ص97.
[4] سيره إبن اسحاق، ج2، ص138.
[5] شرح نهج البلاغة، ج14، ص36.
[6] الكامل في اللغة و الأدب، ج1، ص302
[7] تفسير الآلوسي، ج18، ص51.
[8] امالی صدوق، ص404.
[9] الطبقات الكبري، ابن سعد، ج1، ص123.
در عظمت شخصیت حضرت ابوطالب(علیه السّلام) همین بس که بزرگ‌ترین حامی پیامبر(صلّی الله علیه و آله) و عاقد ازدواج آن حضرت با خدیجه بود و فقدان او آنچنان غم سنگینی بر قلب پیامبر وارد کرد که آن سال را «عام الحزن» نامیدند.