هنگامی که طرفین در ازدواج سفید، با وجود مسکن در زیر یک سقف به رابطه و هم‌خانگی می‌پردازند به یقین مایحتاج و اسباب مورد نیاز اولیه و ضروری را برای زندگی در یک مسکن تهیه نموده‌اند پس مشکل اقتصادی جهت تأمین حداقلی اسباب منزل ندارند.
شاید بتوان به صراحت بیان نمود که در بحث ازدواج سفید، اولین مسأله‌ای که به عنوان عامل اصلی مشکلات اقتصادی است که امکان نکاح را از افراد سلب کرده است. مشکلات اقتصادی، تورم و مسکن باعث بروز ازدواج سفید و این نوع رابطه جنسی شده است. لذا اگر موانع اقتصادی وجود نداشت جوانان به جای ازدواج سفید، به ازدواج شرعی روی می‌آوردند و علاوه بر تأمین نیاز جنسی، نسبت به تشکیل خانواده اقدام می کردند.
هزینه‌های پیش روی جوانان در تهیه و تدارک جهیزیه و فراهم نمودن سرپناهی هر چند ناچیز، روح و جان پر نشاط جوانی را دچار یأس و ناامیدی کرده و ادامه راه برای جدا شدن از «من» و تبدیل شدن به «ما» ذیل یک خانواده را سخت و دشوار می‌کند. از این رو جهت روشن شدن این مسأله، ابتدا به صورت مختصر به تبیین مقدمات اقتصادی مورد نیاز جهت ازدواج و تشکیل خانواده می‌پردازیم و سپس به تشریح و کالبد شکافی پدیده ازدواج سفید و هم‌باشی در این خصوص پرداخته تا بحث به درستی تبیین گردد.
برای تشکیل خانواده و پیوند مقدس زناشویی مقدماتی از قبیل ذیل لازم است:
تأمین مخارج زندگی
از جمله اصلی‌ترین و بارزترین ملزومات ازدواج، قدرت بر تأمین نیازهای مادی زندگی مشترک که شامل مایحتاج روزمره، قبوض خدماتی، هزینه‌های درمانی، پوشاک و... می‌باشد. این امر مستلزم مشغول به کار بودن مرد خانه است، خواه شغل کارگری باشد یا پزشکی و ...
مسکن
دومین نیاز جهت برپایی زندگی، سرپناهی برای شروع زندگی است که از امکانات اولیه برخوردار باشد؛ حال چه ملک استیجاری باشد چه ملک شخصی یا پدری و خواه مجلل باشد خواه یک واحد کوچک.
جهیزیه
در ابتدای زندگی مشترک، وجود برخی اسباب از قبیل وسایل برقی، فرش، ظروف و ... در حد نیاز و نه از روی چشم و هم چشمی با دوستان و آشنایان لازم است.
حال که سه عنوان فوق مشخص شد به تشریح پدیده ازدواج سفید و هم‌خانگی و بررسی آن با مقدمات مالی تشکیل خانواده و ازدواج می‌پردازیم.
فراهم بودن مسکن، زمینه‌ساز ازدواج سفید
باید توجه داشت که در پدیده هم‌باشی و ازدواج سفید، زن و مرد در زیر یک سقف به مدت دلخواه و بدون جاری شدن صیغه عقد و ثبت قانونی، با شرایط و ضوابط دلخواه خود به زندگی مشترک می‌پردازند. بنابراین طبق تعریفی که از ازدواج سفید در دست است این رابطه مانند روابط نامشروع و تن‌فروشی یا روسپیگری نمی‌باشد که دختر و پسر به منظور ارضای نیاز جنسی خود، لحظاتی را در مکانی اقدام به هم بالینی کنند و سپس از آن مکان متفرق شوند.
در این رابطه طرفین اقدام به یک زندگی مشترک می‌کنند و برای آغاز هم‌خانگی و شروع زندگی مشترک، دارای مسکن هستند و در زیر یک سقف به زندگی و هم‌بالینی می‌پردازند؛ خواه ملک شخصی باشد یا استیجاری. رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر تهران در سال 1391، از شکل‌گیری خانه‌هایی در شمال و جنوب تهران خبر داد که در آن دختران و پسران بدون ازدواج رسمی با یکدیگر زندگی می‌کنند.[1]
این مطلب، دلیلی بر فراهم بودن مسکن برای طرفین در ازدواج سفید بوده و بیانگر عدم مشکلات اقتصادی جهت تهیه هزینه مسکن برای ازدواج است. لذا یکی از مشکلات اقتصادی در ازدواج که عدم توانایی بر تهیه هزینه مسکن است در این رابطه منتفی است.
فراهم بودن امکانات رفاهی زمینه‌ساز ازدواج سفید
زمانی که دو نفر درقالب ازدواج سفید، اقدام به تشکیل زندگی مشترک می‌نمایند و طبق قانون ازدواج سفید همسر یکدیگر محسوب می‌شوند، بالطبع این زندگی مانند نکاح، دارای مخارج معیشتی و روزمره می‌باشد؛ خواه در ازدواج سفید این مخارج را مرد از طریق فعالیت شغلی خود تأمین نماید یا طرفین با هم به فعالیت بپردازند و هزینه را تأمین نمایند. در بسیاری از زندگی‌های مشترک در ازدواج شرعی، دختر و پسر هر دو شاغل هستند و نیازهای مالی زندگی را به کمک یکدیگر تأمین می‌نمایند.
بلکه در ازدواج شرعی فشار اقتصادی نسبت به ازدواج سفید بسیار کمتر است زیرا به جهت پیوندی که بین آن دو هست، تلاش برای ارتقای زندگی بهتر و مرفه‌تر بیشتر است ولی در ازدواج سفید پیوندی وجود ندارد و در واقع تنها یک هم‌خانگی و هم‌بالینی است و تا زمانی که به ادامه آن راغب باشند این رابطه برقرار بوده و این بدان معناست که همه تلاش‌ها برای زندگی‌شان بی‌هدف و بی‌فایده است.
بنابراین، این نوع رابطه هم دارای مخارج و هزینه‌هایی است که چه بسا، فشار اقتصادی بیش از آنچه در ازدواج شرعی است بر دو فرد وارد می آورد. از این رو این ادعا و گمان که تأمین مخارج زندگی باعث رویگردانی از ازدواج شرعی و بروز ازدواج سفید می‌گردد منتفی است.
نتیجه آن که، مشکلات اقتصادی، تنها دلیل رویگردانی از ازدواج شرعی و روی آوری به ازدواج سفید نیست بلکه ریشه مشکل در جایی دیگر است که باید در خصوص هر شخص بررسی شود. مسلماً مشکل اقتصادی و معیشتی مردم و همچنین بحث مسکن و بیکاری عاملی مهم در پیدایش روابط نامشروع و روسپیگری یا تن‌فروشی که بحث هم‌خانگی و زندگی مشترک مطرح نیست، شمرده می شود؛ اما این امور نمی‌تواند به عنوان عاملی اصلی برای ازدواج سفید بیان شود بلکه باید با نگاهی واقع‌گرایانه به این بحث پرداخته شود تا چاره و راه درمانی برای آن مشخص شود. هجوم تفکر و فرهنگ هوی پرستی و ضد دینی از سوی فرهنگ غرب می تواند مهمترین عامل در این مورد و موارد شبیه به آن باشد.
پی‌نوشت
[1]. بررسی ازدواج سفید در نظام حقوقی ایران و غرب، ص 171.
روح آدمی به امید زنده است و آنجا که امید به آینده نیست، امیدی به زندگی نخواهد بود. امید به آینده‌ای روشن را می‌توان از اهم پیش‌نیازهای ازدواج دانست که اگر امید به آینده در بین جوانان با عوامل مانند مشکلات اقتصادی تداخل پیدا کند و دچار تضعیف شود، ازدواج به امری محال، مشکل و دست نیافتنی برای ایشان تبدیل خواهد شد.
