در جنگ بدر خداوند نصرت خود را شامل حال مومنین کرد و نشان داد در صورت استقامت در راه خدا، مقابل قوی ترین قدرت های زمانه خود پیروز می گردند، هر چند از نظر قدرت ظاهری و امکانات از دشمن ضعیفتر باشند.
روز بدر«يَوْمُ الْفُرْقان؛[1] جدایی حق از باطل» است؛ زیرا در این روز خداوند حق و باطل را رو به روى هم قرار داد و آن دو را از هم جدا كرد، به تصرف خود، حق را احقاق و با يارى نكردنش از باطل، آن را ابطال كرد.
ردپای امدادهای غیبی در جنگ بدر
خداوند به مسلمانان می فرماید: «وَ لَوْ تَواعَدْتُمْ لاَخْتَلَفْتُمْ فِى الْميعادِ؛[2] اگر با يكديگر وعده گذارده بوديد، قطعا در وعده گاه خود اختلاف می کرديد.» یعنی اگر بدون کمک های غیبی خداوند، مسلمانان به مصاف مشرکین می رفتند، شکست می خوردند؛ زیرا چند علت متعدد برای شکست مسلمانان وجود داشت:
1. تعداد مشرکین و تجهیزات آن ها نسبت به مسلمانان زیاد و چند برابر آنان بود.
2. مشرکین در قسمت بلندى بيابان و مشرف به مسلمانان قرار داشتند، همچنین به آب نیز دسترسی داشتند و زمين زير پايشان سفت و محكم بود.
3. مسلمانان نیز در قسمت پايين بيابان، در زمین ريگ زار و بى آب قرار داشتند، به گونه ای که در جنگ چاره ای جز جنگیدن نداشتند.[3]
در نتیجه برخورد دو لشكر به اين صورت وبا این شرایط و امکانات و پیروزی مسلمانان، جز خواست خداى سبحان نبوده است و برخورد مؤمنين در چنين شرايطی و پيروزى شان بر مشركين را نمى توان امرى عادى دانست. دلیل، جز مشيت خاص الهى و قدرت نمايى بر نصرت و تأييد مؤمنين، چيز ديگری نمى تواند باشد.
نکته ای که می توان از این جنگ و نصرت الهی فهمید آن است که انسان مومن، نباید در مقابل دشمن احساس ضعف نشان بدهد، بلکه با مقاومت باید در مقابل دشمنان اسلام بایستد، در این صورت است که نصرت الهی شامل حال این مؤمنین می گردد. خداوند نیز در قرآن می فرمایند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛[4] اى كسانى كه ايمان آورده ايد چون با گروهى برخورد مى كنيد، پايدارى ورزيد و خدا را بسيار ياد كنيد، باشد كه رستگار شويد.»
نقش شیطان در جنگ بدر
همان طور که وجود خدا در دل های مومنین مایه آرامش و موفقیت آن ها بود، شیطان نیز در دل های مشرکین قرار داشت و تجهیزات و میزان نیرویشان را مقابل چشمانشان جلوه گر می ساخت و آن ها را در خاموش کردن نور الهی حریص تر می کرد، اما وقتى دو گروه با هم رو به رو شدند و در تیررس یکدیگر قرار گرفتند، شيطان شكست خود را فهمید و با فرار به عقب برگشت و به مشركين گفت: من چيزهايى مى بينم كه شما نمى بينيد، من ملائكه را مى بينم كه براى كمک مؤمنين با عذاب هايى كه شما را تهديد مى كند، نازل مى شوند، من از عذاب خدا مى ترسم، كه عذاب خدا شديد است.»[5]
بنابراین، مهم این است که چیزی که انسان در زندگی به آن تکیه می کند، اگر خداوند باشد او رحمت و کمک خود را نازل می کند و اجازه تسلط دیگران بر مومنین را نمی دهد؛ ولی اگر تکیه گاه انسان، شیطان و وسوسه های او باشد چنین شخصی پیروز نخواهد شد و شیطان در این شرایط او را تنها خواهد گذاشت.
پی نوشت
[1] سوره انفال، آیه 41.
[2] سوره انفال، آیه 42.
[3] جنگ های صدر اسلام از جنگ بدر تا فتح مکه، ص38.
[4] سوره انفال، آیه45.
[5] سوره انفال، آیه48.
خدا و شیطان دو تکیه گاه متفاوت هستند، به این صورت که خداوند در صورت تکیه به او، مومن را یاری می کند، ولی شیطان اعتماد کنندگانش را تنها می گذارد، تا در گمراهی خود غرق شوند. در نتیجه انسان باید آگاهانه قدم بردارد و متوجه باشد، در این مسیر زندگی و سعادت خود به چه چیزی تکیه کرده و از چه کسی کمک می طلبد.