اجاره نشینی دارای مزایا و معایب مختلفی برای مستأجر است.
اجاره نشینی برای مستأجران دارای مزایا و معایبی است که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد:
مزایای اجاره نشینی
درشرایط فعلی جامعه که قدرت خرید افراد برای خرید خانه کم شده، اجاره نشینی راه حل مناسبی‌است. در بسیاری مواقع خرید خانه به صرفه نیست و لازم است برای پیدا شدن موقعیت‌های بهتر مستأجر صبور باشد. مالک خانه بودن آن‌طور که همه فکر میکنند، بی دردسر و بی مشکل نیست.
انعطاف پذیری، درگیر نبودن با مشکلات، تنوع در زندگی، استفاده از سرمایه، اجاره برای مدت زمان محدود، خانه بهتر، دردسرهای فروش خانه و ... از جمله مزایایی است که برخی صاحب نظران به آن اذعان نموده اند. در ادامه ابعاد برخی از این مزایا تبیین می شود:
۱. انعطاف پذیری
با توجه به شرایط، معمولا مستاجران از انعطاف پذیری بالاتری در تصمیم گیری نسبت به محل زندگی برخوردار هستند. ممکن است مشکلات یا موقعیت‌های مختلفی برای افراد پیش بیاید که لازم است بر اساس آن محل زندگی خود را عوض کنند. در این مواقع معمولا افرادی که صاحب خانه هستند وابستگی بیشتری نسبت به محل زندگی دارند. این موقعیت‌ها ممکن است تحصیل یا موقعیت شغلی در شهری دیگر باشد. در این مواقع، نزدیکی محل کار و محل زندگی یک مزیت است.
2. تنوع در زندگی
افرادی هستند که تنوع طلبی بالایی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی در یک محل زندگی کنند. این افراد دوست دارند سالیانه یا هر چند سال یکبار، محل زندگی خود را عوض کنند. خرید و فروش خانه به این صورت، نه تنها سود ندارد، ممکن است ضرر هم داشته باشد. علاوه بر آن روند خرید و فروش ملک زمان بر است. تعویض خانه یا محله در صورت اجاره نشینی بسیار راحت‌تر است. بنابراین اجاره نشینی می تواند انتخاب خوبی برای این دسته از افراد باشد.
3. اجاره برای مدت زمان محدود
اگر شخصی تصمیم دارد برای مدت زمان محدودی در یک شهر زندگی کند، اجاره نشینی انتخاب خوبی‌است. حتی در این مواقع می‌توان خانه‌های مبله را اجاره کرد. تنها لازم است زمان دقیق سکونت را در قرارداد ذکر کند که متحمل هزینه اضافی نشود.
معایب اجاره نشینی
اجاره نشینی همانطور که مزایایی دارد معایبی نیز دارد. گاهی این معایب باعث می‌شود افراد به خرید خانه روی بیاورند و سمت اجاره نشینی نروند. این معایب با مشکلات اقتصادی و رکود بازار در این سال‌ها بیشتر نیز شده است. بسیاری افراد به دلیل این مشکلات به هر قیمتی سعی میکنند که خانه دار شوند تا مجبور به اجاره نشینی شوند. یکی از اساسی ترین دلایل در این شرایط اقتصادی جامعه ثابت نبودن قیمت‌ها و افزایش مداوم آن است. اما مشکلات و دردسرهای دیگری نیز دارد.
جابجایی مداوم، هزینه های بالا، دغدغه اجاره، افزایش قیمت مسکن، هزینه جابجایی، آسیب به وسایل، محدودیت ها و ... از جمله معایب اجاره نشینی از نگاه صاحب نظران است. در ادامه، به تبیین برخی از این معایب پرداخته می شود:
۱. جابجایی مداوم
افراد در صورت اجاره نشینی باید به فکر جابجایی‌های مداوم نیز باشند. سر سال موندن یا جابجا شدن بستگی به نظر صاحب خانه دارد. جابجایی دردسرهایی مانند اسباب کشی، پیدا کردن خانه مناسب، وفق‌پذیری با محیط جدید و صاحب خانه جدید و… را نیز به همراه دارد. جابجایی مداوم استرس مربوط به آن و تمدید قرارداد را به همراه می‌آورد.
2. هزینه جابجایی
اجاره نشینان برای هر جابجایی هزینه‌های زیادی را باید بپردازند. این هزینه‌ها شامل کمیسیون، باربری و... است. اگر هم تصمیم به تمدید قرارداد بگیرند هزینه‌ای به صورت سالانه به مبلغ اجاره یا رهن خانه اضافه می‌شود. تمام این هزینه‌ها با هر جابجایی یا تمدید قرارداد برای اجاره نشینان با نرخ روز حساب می‌شود.
3. آسیب به وسایل
هر جابجایی و اسباب کشی آسیب زیادی به وسایل خانه وارد می‌کند. در بسیاری موارد حتی مبلمان قدیمی، مناسب خانه جدید نیست. آسیب به وسایل خانه ضرر بزرگی‌است که جابجا شدن مداوم، به اجاره نشینان وارد می‌کند.
اجاره نشینی با تمام مزایا و معایبی که دارد، به صورت موقت می تواند سرپناهی برای افراد ایجاد نموده تا بتوانند در آینده خانه ای تهیه نمایند. دولت ها نیز موظف هستند تا با ارائه راهکارهای قانونی و منطقی بستری را برای خانه دار شدن قشر محروم و اجاره نشین فراهم نموده و با دادن تسهیلات قرض الحسنه، پرداختن به مسکن اجتماعی و راه‌‌‌اندازی بازار اجاره‌‌‌داری حرفه‌‌‌ای و قراردادن زمین‌های دولتی، این امر را سامان داده و تسهیل کند و ضمن آن، از قیمت های افسار گسیخته جلوگیری و با افراد متخلف برخورد کند.
اجاره نشینی با تمام مزایایی که دارد معایبی نیز می تواند به دنبال داشته باشد. هزینه های افسار گسیخته در اجاره نشینی یکی از مشکلات و معایب است. دولت ها موظف هستند برای برون رفت از این مشکلات با تنظیم قوانین و ارائه راهکارهای منطقی و تخصصی و نیز برخورد با متخلفان، مشکلات اجاره نشینی را حل نماید.