حضرت خدیجه سلام الله علیها با بصیرتی مثال زدنی نسبت به معارف اسلام، تمام ثروت خود را به گونه‌ای در جهت آبیاری نهال نو ظهور اسلام هزینه کرد که در هنگام وفات، حتی یک کفن برای خود نداشت.
خدیجه کبری (سلام الله علیها)، اولین بانویی است که به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ایمان آورد.[1] او از ثروتمند ترین زنان دوران خود بود که در راه پیشبرد اسلام همه اموال خود را هزینه کرد تا جایی که در هنگام وفاتش حتی یک کفن برای خود نداشت.[2] این بخشش اموال آن‌چنان برای اسلام اثربخش بود که مشهور شد: گسترش اسلام و برافراشته شدن پرچم آن به برکت دو چیز است؛ شمشیر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و اموال حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها.[3]
حضرت خدیجه از منظر قرآن
با توجه به روایات اسلامی، زمانی که آیه «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛[4] و کسانی که گویند: پروردگارا، ما را زنان و فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشند و ما را پیشوای اهل تقوا قرار ده.» نازل شد رسول خدا صلی الله علیه و آله به جبرئیل فرمودند: منظور از «مِنْ أَزْوَاجِنَا» كیست؟ حضرت جبرئیل عرض کرد: خدیجه(سلام الله علیها). سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «ذُرِّیَّاتِنَا» چه كسانی هستند؟ حضرت جبرئیل گفت: فاطمه (سلام الله علیها)؛ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرسیدند: مراد از «قُرَّةَ أَعْیُنٍ» چه كسانی هستند؟ جبرئیل پاسخ داد: حسن و حسین (علیهما السلام). ایشان گفتند: منظور از«وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا» چه كسی است؟ جبرئیل گفت: علی بن ابی طالب (علیهما السلام)
حضرت خدیجه از منظر روایات
گوشه‌ای از جایگاه والا و با عظمت حضرت خدیجه (سلام الله علیها) در روایات موجود در منابع فریقین بازتاب پیدا کرده است که به دلیل رعایت اختصار چند مورد را بیان می‌کنیم:
بهترین بانو
طبق روایات شیعه و سنی، حضرت خدیجه (سلام الله علیها) یکی از چهار زنی است که در دنیا به کمالی دست یافت که دیگر زنان عالم به آن جایگاه دست نیافته و نخواهند یافت.[5] این بانوی بزرگ اسلام، در بندگی خدا آن‌چنان اوج گرفت که در کنار دخترش، عنوان برترین زنان بهشت را دارا می باشد. پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند: «أفضلُ نساءِ أهلِ الجنةِ خديجةُ بنتُ خويلدٍ و فاطمةُ بنتُ محمدٍ و مريمُ بنتُ عمرانَ وآسيةُ بنتُ مزاحمٍ امرأةُ فرعونَ؛[6] بهترین زنان بهشت، حضرت خدیجه، حضرت فاطمه، حضرت مریم و حضرت آسیه همسر فرعون می باشند.»
غبطه حضرت آدم علیه السلام
طبق روایات، زمانی که حضرت آدم (علیه السلام) از جایگاه حضرت خدیجه (سلام الله علیها) و بذل و بخشش اموالش در راستای آبیاری نهال جوان اسلام آگاه شد، نسبت به پیامبر اکرم غبطه خورد و فرمود: «مِمّا فَضَّلَ الله به إبنی عَلَیّ أن زوجته خَدیجهً کانَت عَوناً لَه عَلَى تَبلیغِ أمرِ الله (عزّ و جلّ) وَ أن زَوجَتی کانَت عَوناً لی عَلَى المَعصِیَه؛[7] یکی از تفضلات خداوند عالم بر فرزندم حضرت محمد این است که همسرش خدیجه، همکار و همیار او برای تبلیغ امر الهی بود؛ اما همسر من، همیار من برای معصیت خداوند بود.»
بصیرت خدیجه سلام الله علیها
زمانی که حضرت خديجه كبری (سلام الله عليها) احساس كرد مرگش فرا رسيده است به پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) به عنوان وصیت جملاتی را عرضه داشت که نشان از اوج بصیرت و معرفت این بانوی بزرگ اسلام است. وی در اولين جمله خود خطاب به پیامبر چنین فرمود: اگر من در حق تو كوتاهي كرده ام مرا عفو كن. پيامبر اكرم (صلّی الله عليه و آله) فرمود: اي خديجه! من از تو كوچك ترين قصوری نديدم و تو تمام تلاش خود را در خدمت به من و اسلام به كار بردی و بسيار خسته شدی و تمام زندگي ات را خرج كردی.[8]
حضرت خدیجه تمام ثروت خود را در مسیر اعتلای اسلام خرج کرد ولی از آنجایی که عظمت اسلام را درک کرده است نه تنها این عمل خود را بزرگ نمی‌پندارد بلکه خود را مقصر نیز می‌داند. این است بصیرتی که بزرگان عالم خلقت همچون حضرت آدم (علیه السلام) به آن غبطه می‌خورند.
پی نوشت
[1] انساب الاشراف، ج1، ص471.
[2] سیره ابن هشام، ج1، ص426.
[3] الصحیح فی سیره النبی الاعظم، ج3، ص198.
[4] سوره فرقان، 74.
[5] مجمع البیان، ج 5، ص 320؛ تفسیر کشاف، ج 3، ص 250.
[6] مجمع الزوائد، ج9، ص223.
[7] عمده القاری، ج1، ص63.
[8] شجره طوبی، ج2، ص235.
بخشش اموال توسط حضرت خدیجه سلام الله علیها آن‌چنان برای اسلام اثربخش بود که گسترش اسلام و برافراشته شدن پرچم آن را به برکت دو چیز دانسته‌اند؛ شمشیر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و اموال حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها.