سه کلید طلایی در مکارم اخلاق
مقدمه:
خیلی از افراد همیشه به دنبال یک برنامه اخلاقی هستند که به وسیله آن بتوانند قله های سعادت و خوشبختی را فتح کنند. اولین و مهمترین توصیهی کلی به این افراد توجه نمودن به آیات کلام الله مجید و روایاتی است که از ائمه اطهار علیهم السلام وارد شده است. چرا که این گوهر ارزشمند همچون دو چراغ هدایت بهترین راهنمای هدایت برای جویندگان سعادت و خوشبختی است. ولی در این مجال سعی داریم با استفاده یکی از آیات کلام الله مجید به طور اختصار یک راهکار کلیدی ارائه دهیم.
«خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلينَ [اعراف/۱۹۹] (به هر حال) با آنها مدارا كن و عذرشان را بپذير، و به نيكى ها دعوت نما، و از جاهلان روى بگردان (و با آنان ستيزه مكن)!
خداوند متعال دراین آیه شریف سه دستور مهم اخلاقی را بیان می فرماید.
کلید اول : عفو و گذشت
اولین و زیبا ترین سفارش خداوند متعال در این آیه زیبا دستور به عفو کرد دیگران میباشد. بسیاری از مشکلات و گرفتاریهای که گریبان گیر افراد شده است نوعاً به خاطر فقدان عفو و گذشت در زندگی های آنها می باشد. چه بسا اگر افراد ذره ای قدرت بخشش و گذشت را در زندگی نهادینه می کردند بسیاری از دشمنی های و کینه را در محیط خانواده و جامعه مشاهده نمی کردند.در فرهنگ روایت به زیبایی از خصیصه عفو و گذشت یاد شده است.
« أحسَنُ المَكارِمِ عَفْوُ المُقْتَدِرِ وجُودُ المُفْتَقِرِ .[۱] امام على عليه السلام : بهترين مكارم اخلاق ، گذشت توانا [بر انتقام ]است و بخشش كسى كه خود نيازمند است.»
کلید دوم: دعوت به نیکی ها
دومین و زیبا ترین سفارشی که خداوند متعال در این آیه شریف می فرماید؛ این است که دیگران را به نیکی سفارش کنید. در فرهنگ قرآن کسانی که دیگران را به نیکی دعوت می کنند ابتدا باید خود اهتمام به انجام کار های نیک داشته باشند؛ چرا که خداوند متعال می فرماید: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ [بقره/۴۴] آيا مردم را به نيكى (و ايمان به پيامبرى كه صفات او آشكارا در تورات آمده) دعوت مى كنيد، اما خودتان را فراموش مى نماييد با اينكه شما كتاب (آسمانى) را مى خوانيد! آيا نمى انديشيد؟»
امام على عليه السلام:
«وَماأعمالُ البِرِّ كُلُّها وَالجِهادُ فى سَبيلِ اللّهِ عِندَ المرِ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهىِ عَنِ المُنكَرِ إِلاّ كَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؛[۲]همه كارهاى خوب و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون قطرهاى است در درياى عميق.»
کلید سوم: عدم مجادله و ستیز با جاهلان
در روابط اجتماعی نوعاً افرادی ورفتارهای غیر اخلاقی و غیر عقلانی از خود نشان می دهند؛ از این رو در فرهنگ قرآن وروایات یکی از زیبا ترین راههای مقابله با این افراد گذشت کردن و عدم مجادله و درگیری با این افرادی می باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله:
« قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَيْكُمْ بِالْعَفْوِ فَإِنَّ الْعَفْوَ لَا يَزِيدُ الْعَبْدَ إِلَّا عِزّاً فَتَعَافَوْا يُعِزَّكُمُ اللَّهُ [3]رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود: بر شما باد گذشت، زيرا گذشت جز عزت بنده را نيفزايد، از يك ديگر بگذريد تا خدا شما را عزيز كند.»
امام على عليه السلام:
«اقِلْ تُقَلْ [4][از خطاى ديگران] درگذر، تا از تو درگذرند.»
پیام ها :
1-در زندگی تا می توانیم برای رسیدن به زندگی آرمانی و حیات طیبه قرآنی از احرم زیبای عفو و گذشت استفاده کنیم تا از روح زندگی اسلامی بهرمند شویم .
2- بهترین راهکار برای جلب رضایت و نظر دیگران برخورداری از روحیه ی عفو و گذشت در زندگی می باشد.
3-اصلاح رفتار و اخلاق خود یک راهکار مناسب برای دعوت دیگران به مکارم اخلاق به حساب میآید.
پاورقی:
[۱] غرر الحكم :٣١٦٥
[۲]. نهج البلاغه، حكمت ۳۷۴
[3]. كافى، ج ۲، ص ۱۰۸
[۴]. غررالحكم، ج ۲، ص ۱۷۲