در اندیشه امامین انقلاب، تقویت عنصر معنوی و اعتقادی در کنار آموزش های علمی در دانشگاه ها می تواند این مراکز را به دستگاهی مولد برای حرکت و پیشرفت جامعه قرار دهد.
تعالیم دین به سه محور عقاید، احکام و اخلاق تقسیم می شود. در این میان، عقاید از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که زیر بنای دین محسوب می شود. این نگاه به حوزه عقاید سبب شده تا رهبران دینی عنایت ویژه ای به مسائل زیربنایی دینی نموده و بر فراگیری و نیز تقویت باورهای جوانان در مراکز علمی و دانشگاهی تأکید کنند. در اندیشه امامین انقلاب، جهت دهی همه علوم دانشگاهی باید به علوم الهی و علم توحید بازگردد.[1]
دانشگاه کارکردهای اساسی در جامعه دارد و علاوه بر علم آموزی، دغدغه‌هایی فراتر از مرزهای علم نیز دارد و باید تمام ابعاد انسان را مورد توجه قرار دهد؛[2] از این رو محقق شدن این کارکرد بدون تخصص و تعهدی که برگرفته از باورهای عمیق معنوی باشد امکان پذیر نیست، زیرا تربیت انسان‌های معنوی تنها با جهت دهی اعتقادی و تقویت باورهای دینی امکان پذیر است و تنها در صورت همراهی هر علم، با فکر دینی و و توحیدی است که جامعه بشری مدیریت و تربیت صحیح می یابد.
بدون تردید در نگاه امامین انقلاب، دانشگاهی که در نظام اسلامی ساخته می‌شود، نمی‌تواند بدون جهت باشد و جهت آن را نیز دین باید معین کند و به طور کلی، دانشگاه بی‌طرف به درد جامعه دینی نمی‌خورد؛ چنان که مقام معظم رهبری در بخشی از گفتار خود با مسئولان وزارت فرهنگ و آموزش عالی و رؤسای دانشگاه‌های سراسر کشور به این امر مهم اشاره کرده و می فرمایند:
«هر کسی در دانشگاه – فرقی نمی‌کند که این تشکیلات شما، یک تشکیلات پزشکی باشد یا غیر آن – ... باید درسشان را با تدین بخوانند. تدین، چیزی نیست که برایش زمانی بگذاریم و بگوییم حالا این مدت را درس بخواند، بعد شروع به تدین کند! ... تدین، جزو وجود و ذهن انسان است، با انسان رشد می‌کند، شکوفایی پیدا می‌کند و در تمام حرکات انسان اثر می‌گذارد. دین که بیگانه از زندگی نیست. دین، در یک کلمه حرف زدن، در یک اشاره، در یک موضع گیری، تأثیر می‌گذارد ... محیط دانشگاه، باید محیط دینی باشد.»[3]
در نگاه رهبری دو عنصر در تربیت دانشجو بسیار تأثیرگذار است و این دو عنصر باید در کنار هم و بدون تفکیک پیگیری شود تا ثمره آن در جامعه دیده شود: یکی عنصر علم و تحقیق و کارایی علمی و جوشیدن استعدادهای علمی است و دیگری روحیه‌ی تدین و حرکت صحیح و سالم سازی معنوی و روحی دانشجو است.[4] ثمره نهادینه شدن این عناصر در مراکز علمی، تربیت انسان های متعهد و متخصص و در نتیجه رشد و کمال جامعه در عرصه های مختلف علمی و معنوی را به دنبال خواهد داشت.
در اندیشه مقام معظم رهبری پیاده شدن این عناصر، علاوه بر اینکه دانشگاه را به دستگاه انسان سازی جامعه تبدیل می کند، افرادی متناسب با هدف‌های جمهوری اسلامی و آرمان های انقلاب تربیت می کند ... این نگاه به دانشگاه که باورهای اعتقادی و معنوی در آن باید نقش به سزایی داشته باشد سبب می شود تا در این مرکز، دین و روحیه‌ی انقلابی و به خصوص بیزاری از وابستگی ملی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.[5] در نقطه مقابل، عدم تقویت باورهای دینی و اعتقادی دانشجویان و نهادینه نشدن بعد معنوی در دانشگاه می تواند بین علم و دین جدایی انداخته و خسارت های جبران ناپذیری را متوجه جامعه کند؛ زیرا آرام آرام باعث جدا شدن علم و تربیت از فضای دین و اسلام خواهد شد و همین امر، رسوخ افکار و عقاید بیمار را هموار می‌سازد و علم را از جایگاه حقیقی‌اش خارج می‌سازد.[6]
مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با دانشجویان، به جایگاه مهم عقاید تصریح کردند که نشانگر اهمیت علم عقاید و کلام بوده و با این بیانات، مسیر حرکت مراکز علمی و مبلغین دین را ترسیم کرده‌اند.
بنابراین در دانشگاه اسلامی، علم با دین، و تلاشگری با اخلاق، و تضارب افکار با سعه صدر، و تنوع رشته‌ها با وحدت هدف و کار سیاسی با سلامت نفس، تعمق و ژرف نگری با سرعت عمل و خلاصه، دنیا با آخرت باید همراه باشد، بدون تردید چنین دانشگاهی می تواند کشور را آباد کند، به نظام اسلامی آبرو بخشد و به پیشرفت توأم علم و اخلاق در جهان کمک کند.[7] این دغدغه امامین انقلاب سبب شد تا در دانشگاه ها دروس معارفی و اعتقادی در کنار دروس تخصصی سامان دهی و با تربیت اساتید کارآمد و متخصص، بخشی از این معضل، با تقویت مبانی دینی و اعتقادی دانشجویان برطرف شود.
پی نوشت:
1. صحیفه نور، ج 5، ص 33.
2. فرجی ارمکی، اکبر، رسالت و نقش دانشگاه اسلامی در تمدن سازی و تولید علم دینی، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال یازدهم شماره 4، زمستان 1386، ص 66.
3. دیدار با وزیر و مسئولان وزارت فرهنگ و آموزش عالی و رؤسای دانشگاه‌های سراسر کشور، 69/3/25.
4. بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، به مناسبت هفتمین سالگرد تشکیل این شورا، (1379/9/20).
5. همان.
6. بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، به مناسبت هفتمین سالگرد تشکیل این شورا (1370/9/20).
7. پیام شفاهی به دانشجویان (1375/7/3).
اساس و زیر بنای رفتار مادی و معنوی هر انسانی، اصول عقاید اوست. اگر اعتقادات او حق، صحیح و مطابق واقع باشد، اخلاق و رفتار انسان نیز که ثمره آن است پاک و طیب می گردد و انسان را در سیر صعودی به سوی کمال یاری می‌دهد؛ و اگر اعتقادات، ناحق و باطل باشد اعمال و اخلاق انسان نیز خبیث گردیده، سرعت فرو رفتن او در منجلاب تباهی را افزون می‌بخشد. این نگاه به اعتقادات سبب شده تا امامین انقلاب، بر دیانت و تقویت باورهای دینی جوانان در مراکز علمی به ویژه دانشگاه ها تأکید ویژه ای کنند.