چقدر قیمت داری!؟

اگر از شما بپرسند که قد شما چند سانتیمتر است یا وزنتان چقدر است، احتمالا به سرعت پاسخ می دهید. حتی اگر از شما بپرسند دور کمرتان یا عرض شانه هایتان چقدر است، بعد از یک مکث، می توانید حدس بزنید و جواب را بدهید؛ چون برای اندازه گیری پارامترهای فیزیکی، استانداردی تعریف شده است؛ مثلا برای اندازه گیری جرم از کیلوگرم؛ برای اندازه گیری طول از متر و برای اندازه گیری انرژی از کالری استفاده می شود.

در یک کلام، شما از اندازه جسم خود آگاه هستید و اگر هم آگاه نباشید، ابزاری برای اندازه گیری آن وجود دارد، اما اگر از شما بپرسند که سایز شخصیتی شما چقدر است؟ چه جوابی می دهید؟ احتمالا سکوت می کنید؛ زیرا واقعا نمی دانید که سایز شخصیتی شما چقدر است! یا نمی دانید که با چه شاخصی آن را می سنجند.

در اینجا ناچاریم به سراغ متخصصان حوزه روانشناسی برویم. فروید، بنیانگذار علم روانکاوی در دنیا، شاخص جالبی را برای اندازه گیری سایز شخصیت ارائه کرده است. او می گوید: اندازه شخصیت هرکس به اندازه بزرگی مشکلی است که می تواند او را از حالت منطقی خارج کند! چقدر این جمله عمیق و زیباست.[1]

باید با خودمان خلوت کنیم و ببینیم چه مشکلی ما را از حالت منطقی خارج می کند؟ گاهی یک تصادف، یک چک برگشتی یا از دست دادن شغل یا چیزهای دیگر می تواند ما را از حالت منطقی خارج کند و دست به رفتارهای تکانشی منفی مانند پرخاشگری بزنیم!

متاسفانه برخی ها آنقدر سایزشان کوچک است که اگر حواستان نباشد و به آن ها تنه بزنید، از حالت منطقی خارج می شوند و بعضی ها آنقدر سایزشان بزرگ است که حتی داغ عزیز هم آن ها را از حالت منطقی خارج نمی کند؛ نمونه اش را می توان در حالات شخصیتی امام خمینی رحمت الله علیه مشاهده کرد؛ آن هنگامی که خبر شهادت فرزندشان آقا مصطفی را به ایشان دادند و امام علیرغم اندوه و ناراحتی، هرگز واکنش منفی از خود نشان نداد.

ما هم باید خودمان را بررسی کنیم؛ اگر با همان مشکلی از کوره در می رویم که 5 سال پیش از کوره در می رفتیم، این یعنی در این 5 سال، رشد روانی مان متوقف شده است! اگر مشکلی، ما را آشفته می کند؛ یعنی ما از مشکل کوچکتر هستیم، اما اگر آن مشکل ما را بهم نمی ریزد؛ یعنی ما از آن مشکل بزرگتر هستیم!

احتمالا مشکل عبور از خیابان، یک کودک 4-5 ساله را دچار نگرانی می کند، اما همان کودک در 15 سالگی از خیابان رد می شود و این کار برایش فوق العاده عادی است. مشکل همان مشکل است، اما سایز روانی آن بچه بزرگتر از آن موقع شده است. بنابراین یادمان باشد که که ما نمی توانیم به سایز مشکلات دست بزنیم، اما می توانیم سایز خودمان را تغییر بدهیم.

یک سوال مهم تر؛ اگر کسی از شما سوال کند که قیمت شما چند است؟ چقدر ارزش دارید؟ چه جوابی می دهید؟ بیایید از جسممان شروع کنیم. با پیشرفت علم پزشکی، نیاز موسسات تحقیقاتی و آموزشی به بدن انسان، یعنی کالبدشکافی به شدت بالا رفته است و همین موضوع باعث شده که قاچاق اعضای بدن انسان در دنیا به شدت افزایش پیدا کند، اما هر قیمتی هم که برای جسم ارزش گذاری شده باشد، این تنها مربوط به جسم ماست، سوال اصلی این است که قیمت من یعنی جسم به علاوه روح و روان و تفکرات و تجربیات من روی هم چند است؟

اینجا جواب به این سوال خیلی پیچیده می شود، اما در تمام طول تاریخ، تنها یک نفر توانسته کامل ترین و زیباترین جواب را به این سوال بدهد. علامه محمد تقی جعفری (ره) در خاطراتش می نویسد: چند سال پیش، همایشی با حضور جامعه شناسان طراز اول دنیا در دانمارک برگزار شد و دقیقا با همین موضوع که معیار واقعی ارزش انسان چیست؟

علامه می گوید: از من هم به عنوان سخنران در آن همایش دعوت شده بود. هرکدام از سخنرانان، جواب خودشان را مطرح کردند تا اینکه نوبت به من رسید. من هم پشت تریبون رفتم و گفتم: قیمت هرکس در زندگی به اندازه بزرگترین چیزی است که آرزوی رسیدن به آن چیز را دارد. من این را گفتم و نشستم سر جای خودم. تمام جامعه شناس ها روی پایشان ایستادند و چند دقیقه ای برای من کف زدند و همگی اعلام کردند که این بهترین جواب است.

هنگامي که تشويق آن‌ها تمام شد، من دوباره بلند شدم و گفتم: عزيزان، اين کلام از من نبود، بلکه از شخصي به نام علی عليه‌السلام است. آن حضرت در نهج‌البلاغه مي فرمايد: «قِيمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ؛ ارزش هر انساني به اندازه چيزی است که دوست می‌دارد.»[2]

وقتي اين کلام را گفتم، دوباره به نشانه احترام به وجود مقدس اميرالمؤمنين علي عليه‌السلام از جا بلند شدند.[3] این جمله طلایی حضرت امیر را مولانا به زیباترین حالت ممکن به شعر درآورده است.

گر در طلب گوهر کانی کانی
گر در هوس لقمه نانی نانی
این نکته رمز اگر بدانی دانی
هرچیز که در جستن آنی آنی

پی نوشت:
[1]. مجله روانشناسی آرامش زندگی
[2]. نهج البلاغه، حکمت 81.
[3]. موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع)