هرچند رؤیت معصومین علیهمالسلام در خواب امکان دارد؛ ولی چون اثبات رؤیای صادقه برای ما ممکن نیست، چنین خوابهایی حجیت ندارند و نمیتوان به آنها استناد کرد.
در طول تاریخ همیشه بودهاند مدعیانی که برای رسیدن به اغراض خود، هر آیه یا روایتی از اهل بیت علیهمالسلام را که آنها را به مقصودشان میرسانده دستاویز خود کردهاند.
احمد بصری «خواب» را به عنوان یکی از شهادتهای پروردگار دانسته و آن را حجت قطعی برای اثبات ادعاهای خود در وصایت، نیابت و سفارت امام زمان عجّلاللهتعالیفرجه معرفی کرده است. یکی از مروجین این افکار برای اثبات ادعاهای خویش به روایتی از اهل بیت علیهمالسلام استناد میکند، که چنین است:
«مردى از اهل خراسان به امام رضا علیه السلام عرض كرد: اى پسر رسول خدا من پیامبر خدا صلّیاللهعلیهوآله را در خواب ديدم كه گويا به من میفرمود: چگونه خواهيد بود زمانى كه پارهاى از تن من در سرزمين شما مدفون شود، و شما نگهبان وديعه من باشيد و ستاره من در خاک شما روى بپوشاند؟ پس امام رضا علیهالسلام به او فرمود:... پدرم از جدم از پدرش عليهمالسّلام براى من حكايت كرد كه رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله فرمود: كسى كه مرا در خواب ببيند، به حقيقت مرا ديده است زيرا شيطان به صورت من و به صورت يكى از اوصيای من و به صورت يكى از شيعيان ايشان در نمىآيد، و رؤياى صادقه جزئى از هفتاد جزء نبوت است.[1]
شکی نیست که امکان رویت پیامبر صلیاللهعلیهوآله و اهل بیت علیهمالسلام در عالم رؤیا وجود دارد و بر اساس مضمون این روایت و روایات مشابه که از پیامبر خدا نقل شده شیطان به صورت پیامبر و اوصیای او در نمی آید و هر کس در خواب و رؤیای صادقه این حضرات را ببیند، بدون شک، آنها را دیده است.[2]
از طرفی دیگر، شیاطین به صورت های مختلف و حتی چهرههای نورانی میتوانند خود را نشان دهند؛ با این فرض کسی که در بیداری پیامبر و معصومین را ندیده باشد، چگونه میتواند یقین پیدا کند که معصومین را در خواب دیده است؟
درست است که شیطان نمیتواند به شکل و چهره پیامبر و معصومین متمثل شود ولی می تواند خود را در قالبی نورانی به دروغ پیامبر یا امام معرفی کند و به طور قطع نمیتوان پذیرفت مدعی رؤیت پیامبر و امام حتی اگر خود، انسان شریف و راستگویی باشد، واقعا رویای صادقه داشته است.
ممکن است که گفته شود در روایت موثقه بن فضال امام رضا علیهالسلام سخن کسی که ادعا میکرد پیامبر صلیاللهعلیهوآله را در خواب دیده است تأیید فرمودند در حالی که بدون شک آن فرد در زمان امام رضا علیهالسلام، پیامبر صلیاللهعلیهوآله را ندیده بود.
در پاسخ باید گفت: روایت مذکور دارای قرائنی بود که میتوانست رؤیای صادقه باشد و علاوه بر آن، امام معصوم، رؤیای صادقه او را تأیید کردند و اگر تأیید امام رضا علیهالسلام وجود نداشت راهی برای اثبات آن نبود. وقتی ما دسترسی به معصوم نداریم چگونه میتوانیم به قطع و یقین برسیم؟
بسیار هستند افرادی که ادعا میکنند خواب پیامبر صلیاللهعلیهوآله و یا اهل بیت علیهمالسلام را دیدهاند؛ از کجا بدانیم که درست میگویند؟ خیلی از اتباع مدعیان، چنین خوابهایی میبینند و ادعا میکنند که پیامبر و اهل بیت علیهمالسلام بر صداقت رهبرشان شهادت داده است؛ در حالی که با همدیگر تناقض دارند.
علاوه بر این، کم نیستند افرادی که پیامبر را در خواب دیدهاند که حضرت به بطلان احمد الحسن یا همان حسن بصری شهادت میدهد؛ اگر رؤیای صادقه را میپذیرید، باید اینها را هم بپذیرید؛ سپس بعد با تناقض آنها چه میکنید؟
هر چند امکان رؤیت پیامبرصلیاللهعلیهوآله و اهل بیت علیهمالسلام و رؤیای صادقه وجود دارد اما با صرف ادعا نمیتوان هر خوابی را پذیرفت و برای ما حجیت ندارد. چه بسا شیاطین خود را در چهره فردی نورانی به عنوان پیامبر و امام معرفی کنند. همچنین، وجود خوابهای متناقض از افراد مختلف شاهد دیگری بر عدم حجیت خواب و رؤیا در هر گونه ادعایی است.
پی نوشت:
1. من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 584.
2. بحار الانوار، ج 61، ص 235.