ملاک تقدس مکان‌ها در دین اسلام

15:00 - 1401/03/29

در ادیان توحیدی مکان‌های خاصی وجود که در آنجا متدینان با خداوند راز و نیاز می‌کنند. این مکان‌ها به خاطر انتسابی که به پروردگار یا شخص مقدسی همچون پیامبران پیدا کرده، دارای ارزش و جایگاه شده‌اند. پیروان این ادیان در این مکان با چوب و سنگ سخن نمی‌گویند بلکه با پروردگارشان صحبت می‌کنند.

مسجدالحرام

در هر دینی آداب و رسوم گوناگونی وجود دارد. برخی از این سنت‌ها در مکان‌های خاصی صورت می‌گیرد که برای پیروان آن دین، مقدس است. در ادیان ابراهیمی نیز چنین مکان‌هایی یافت می‌شود. به عنوان نمونه، بیت المقدس برای مسلمانان و یهودیان بسیار مقدس است.

همچنین در ادیان، برخی اشیاء نیز مقدس به شمار می‌روند. کعبه که چیزی جز سنگ نیست به خاطر انتساب به خداوند در دین اسلام، مقدس است. پرچم‌ حرم‌های اهل بیت علیهم‌السلام نیز از جمله اشیاء مقدس و متبرک در میان شیعیان می‌باشد.

بی‌خدایان و آتئیست‌ها در فضای مجازی امور مقدس را تمسخر کرده و نسبت‌های ناروایی را به پیروان ادیان وارد می‌کنند. آن‌ها ادعا می‌کنند دینداران مانند مجانین با دیوار و آسمان صحبت می‌کنند.

در ادامه به بررسی این ادعای ناروا می‌پردازیم.

مبارزه با بت‌پرستی در سیره پیامبران
اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که مبارزه پیامبران با پرستش غیرخدا و چوب و سنگ بوده است. حضرت ابراهیم علیه‌السلام بت‌پرستان را مورد توبیخ قرار داده، به آن‌ها می‌گوید: «أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ؛ [۱] آیا رواست که شما چیزی به دست خود بتراشید و آن را پرستش کنید؟!» مشرکان زمان حضرت ابراهیم از سنگ و چوب بت‌هایی را می‌ساختند و همان‌ها را به عنوان خدای خویش مقدس دانسته و می‌پرستیدند.

سنگ و چوب، اشیاء بی‌جانی هستند و شایسته نیست که انسان به جای پرستش خداوند و سخن گفتن با او، سنگ و چوب را بپرستد. بنابراین هرگز در ادیان توحیدی که پیامبران الهی مبلغان آن بودند، سخن گفتن با دیوار و آسمان وجود ندارد و پیامبران همواره پیروان خود را به پرستش خدای یگانه دعوت می‌کردند.

مقدس

تحریف ادیان 
نکته بعدی که باید به آن توجه کنیم، تحریف ادیان در طول تاریخ است. به جز دین اسلام که با اتکاء به جاودانگی قرآن، از تحریف مصون است سایر ادیان دچار انحراف شده و از مسیر الهی خارج شده‌اند. وارد شدن آموزه‌های خرافی و مشرکانه به باورهای ادیان مختلف، باعث شده اموری به اشتباه و بر خلاف دستورات پیامبران، مقدس تلقی شوند.

«کلیسای مقبره مقدس» یا «کلیسای رستاخیز» یکی از مکان‌هایی است که مسیحیان به اشتباه و به خاطر تحریف آموزه‌های حضرت مسیح آن را مقدس می‌دانند. مسیحیان معتقدند حضرت مسیح در این مکان به صلیب کشیده شده و به آسمان عروج کرده است.[۲]

می‌دانیم طبق تصریح قرآن، مسیحیان در این موضوع اشتباه کرده‌اند و نه حضرت مسیح بلکه شخص دیگری به جای ایشان به صلیب کشیده شده است.[۳]

دین اسلام و مکان‌های مقدس 
در دین اسلام نیز مکان‌ها و اشیاء مقدسی وجود دارد. مکه و مدینه از شهرهای مقدس و مکان‌هایی مانند مسجدالحرام، غار حراء، مقام حضرت ابراهیم و قبر پیامبر از جمله مهم‌ترین امور مقدس در این دو شهر هستند.

بدون شک این اشیاء به خودی خود هیچ تقدسی ندارند بلکه به قول معروف «شرف المکان بالمکین؛ شرافت یک مکان به کسی که در آن مکان حضور دارد، می‌‌باشد.» شهر مدینه تا زمانی که پیامبر در آن‌جا قدم نگذاشته و هسته‌ای اولیه حکومت اسلامی را در آن شکل نداده بود، ارزش و جایگاه ویژه‌ای نداشت اما حضور برترین مخلوق خداوند در آن مکان و ساخت اولین مسجد باعث شد آن مکان، شرافت پیدا کرده و با مکان‌های دیگر متفاوت شود.

بدون شک، نزول اولین آیات وحی الهی در غار حراء بر آخرین پیامبر الهی موجب می‌شود که این غار، با سایر غارها متفاوت شود و شرافتی عظیم پیدا کند.

سایر مکان‌ها و اشیاء نیزهمین‌گونه هستند. پرچم حرم‌های اهل‌بیت، تا قبل از آن که بر گنبد آن‌ها نصب شوند ارزشی متمایز ندارند اما انتساب به اهل‌بیت علیهم‌السلام به این اشیاء بی‌جان شأن و جایگاه دیگری می‌بخشد.

بت‌پرستان بدون دلیل و منطق، برخی اشیاء را مقدس دانسته و آنان را به جای خداوند پرستش می‌کنند؛ اما مسلمانان هیچ‌گاه کعبه را پرستش نمی‌کنند و فقط به این دلیل دور آن طواف می‌کنند که خداوند به آن دستور داده است. اگر خداوند برای این مکان تقدس قائل نمی‌شد، مسلمانان هرگز به آن توجهی نمی‌کردند و فرقی با سایر مکان‌ها و سنگ‌ها نداشت.

هچنین مسلمانان در این مکان عبادت خداوند را می‌کنند و با پروردگارشان سخن می گویند نه اینکه با سنگ و چوب سخن گفته و آن‌ها را بپرستند.

نتیجه این‌که برخلاف ادعای بی‌خدایان و آتئیست‌ها، مسلمانان هرگز با دیوار و اشیاء بی‌جان سخن نمی‌گویند بلکه برخی مکان‌ها یا اشیاء به خاطر انتسابی که به پروردگار یا انسان مقدسی دارند، تقدس پیدا کرده‌اند. مسلمانان، با دلیل و منطق و به خاطر دستور خداوند، آداب و مناسکی را در این مکان‌ها انجام می‌دهند اما هیچ‌گاه مقصودشان سخن گفتن با این اشیاء نمی‌باشد.

پی‌نوشت
[۱] سوره صافات، آیه۹۵.
[۲] ویکی پدیا، ذیل مدخل کلیسای مقبره مقدس.
[۳] سوره نساء، آیه۱۵۷.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
11 + 1 =
*****