شهید دکتر بهشتی، از شهدای هفت تیر، چنان خودساخته بود که خودشیفتگی را سه‌طلاقه کرده بود.
وقتی با شهید و فرهنگ شهادت آشنا می‌شوی، گویا از زمینی‌ها جدا، و با آسمانی‌ها همراه می‌شوی. جنس شهادتْ بی‌بدیل، و مقایسه شهید با هر اسطوره دیگری به دور از انصاف و عدالت است. واقعه 7 تیر بهانه‌ای شد تا با بازخوانی اندیشه‌های شهید بهشتی ، گامی در مسیر جهاد تبیین برداشته شود.
7 تیر 1360 دست پلید نااهلان به خون 73 مظلوم تاریخ ایران آلوده شد؛ دست‌های ننگینی که در واقع عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی و دلقکان زر و زور بودند. در این حادثه عظیم، مردانی پاک برای نجات جامعه از ناپاکی‌ها جان خود را در طبق اخلاص گذاشتند. اما مهمتر از شهادتشان، ترور شخصیتی آنان بود.
شهید مظلوم دکتر بهشتی، سید شهدای هفت تیر بود. دشمنان قسم‌خورده با سناریوی دروغ و تهمت، سعی در اغوای افکار عمومی و پاشیدن بذر نفرت در دل‌ها نسبت به او داشتند تا افکار ساده‌لوح، ترورش را به حق بدانند؛ اما او چنان خودساخته بود که خودشیفتگی را سه‌طلاقه کرده بود.
شهید بهشتی همچون کوه استواری بود که این بادها برای او کارگر نبود؛ تا جایی که وقتی به ایشان گفته شد چرا با این همه تهمت که علیه شما می‌گویند، از خودت دفاع نمی کنی، گفت: «من کسی نیستم که اصولاً له یا علیه‌ام شعار بدهند. من چیزی نیستم؛ طلبه‌ای هستم و می‌دانم که غیر از من خیلی از آقایان، علما و ذاکرین و افراد ارزنده هم هستند که در این راه هستند؛ اما اینکه اظهار لطف این آقایان (منافقین) بیش از بقیه شامل حال من می‌شود، خودشان باید دلیلش را بگویند».[1]
او به این آیه قرآن باور کامل داشت: «إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا»؛[2] «قطعاً خداوند از مؤمنین دفاع می‌کند».
هرچند معرفی الگوهای سازنده به نسل امروز، حلقه مفقوده جامعه ایده آل و عامل مهمی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است، اما متأسفانه پس از گذشت 40 سال از شهادت این اسطوره کم‌نظیر، تنها چند مستند کوتاه از زندگی او ساخته شده است.
به راستی او که بود که به این مقام رسید و نسل امروز تا چه اندازه با این اسطوره بی‌بدیل آشناست؟ در این مختصر به گوشه‌ای از زندگی این شهید عزیز و خدماتی که به جامعه عرضه داشت، اشاره می‌کنیم.
سیره رفتاری شهید بهشتی در خانواده
زندگی شهید بهشتی به گونه‌ای بود که در سیره ایشان، اخلاق و تقوا حرف اول را می‌زد. همسرش می‌گوید: «چیزی که در 29 سال زندگی مشترکمان دیدم، ملایمت و صبر ایشان بود. ایشان به قدری استقامت و بردباری و متانت به خرج می‌داد که آدمی را خجالت‌زده می‌کرد. در سرتاسر زندگی مشترکمان با این مردِ مبارز و باتقوا به یاد ندارم لحظه‌ای عصبانیت بی‌مورد داشته باشند. به حُسن اخلاق و متانت در کلام باور شگفتی داشت. ایمان و تقوای ایشان روشنی‌بخش خانه ما بود. مناجات، نیایش شبانه، خلوص، توجه خاص هنگام عبادات، راستگویی، درستکاری و امانتداری او نمونه بود. در کارهای خانه به من کمک می‌کردند. در خرید لوازم مورد نیاز، رسیدگی به باغچه‌ها و بعضی وقت‌ها شستن ظروف آشپزخانه مشارکت داشت. مطلبی که هیچ‌گاه از یادم نمی‌رود، احترام او نسبت به من بود و در مقابل، من هم حرمت ایشان را رعایت می‌کردم. در سراسر زندگی حتی یک بار هم به من، تو نگفت». [3]
تدوین قانون اساسی
شهید بهشتی دو سال پیش از شهادتش به همراه تعدادی از دوستان، به تدوین قانون اساسی در 14 فصل پرداخت. این قانون دارای 177 اصل است که وظایف ارگان‌ها و نهادهای مختلف در آن تبیین شده است.
فعالیت در مرکز اسلامی هامبورگ آلمان
اندیشه ناب و سیره اخلاقی او منحصر در مسائل خانواده نبود. او با جهان‌بینی خاصی که داشت، تلاش می‌کرد تا در عرصه بین‌الملل نیز بتواند دنیای غرب را با اسلام و مبانی تربیتی آن آشنا کند. ازاین‌رو به سفارش مراجع تقلید، مرکز اسلامی هامبورگ را در آلمان راه اندازی کرد.
او در یک سخنرانی در بازگشت از آلمان گفت: گناهى بالاتر از سوء استفاده از مذهب نیست. ابهام‌هایى که در سر راه من قرار داشت، تنها با یک فرمول مىتوانست قبل از حرکت براى من تا حدودى روشن بشود و آن، آیه کریمه قرآن است که فرمود: «وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ»؛[4] «و كسانى كه در راه ما [تلاش و] جهاد كردند، راه‌هاى [قرب به] خود را به آنان نشان خواهيم داد و همانا خداوند با نيكوكاران است».
راه‌اندازی حزب جمهوری اسلامی
تنها یک هفته از پیروزی انقلاب گذشته بود که حزب جمهوری اسلامی توسط شهید بهشتی و چند تن دیگر راه‌اندازی شد. تأثیر و نفوذ این حزب به حدی بود که اکثریت دولت اول تا سوم را در دست داشت. تأثیرات این حزب به گونه‌ای بود که خار چشم دشمنان شده بود؛ تا جایی که منافقان کورْدل کمر به انفجار دفتر حزب جمهوری بستند.
سخن آخر: نقش روحانیت و تأثیر آن در کاهش آسیب‌های جامعه، غیر قابل انکار است؛ اما وقتی رسانه و دست‌اندرکاران فرهنگی، به جای ارائه الگوهای سازنده، بیشتر به معرفی شخصیت‌های توخالی بها می‌دهند، وضعیت اخلاقی جامعه رو به انحطاط می‌رود. بر همه لازم است که لااقل به بهانه شهادت افرادی مثل شهید بهشتی، ابعاد شخصیتی ایشان را به عنوان الگوهای سازنده جامعه، به نسل نو معرفی کنیم.
پی‌نوشت:
[1]. خبرگزاری فارس، واکنش شهید بهشتی در مورد شعارهایی که علیه خود می‌شنید.
[2]. حج: 38.
[3]. گفتگو با همسر شهید دکتر بهشتی، شاهد بانوان، ش 20، 15/4/1361.
[4]. عنکبوت: 69.