سنجش موفقیت یک رسانه، با اثرگذاری و میزان مخاطبان آن سنجیده میشود. با گسترش گوشیهای هوشمند و شبکههای اجتماعی، بخش قابلتوجهی از مخاطبان رسانههای سنتی به فضای مجازی روی آوردند. صداوسیما برای رسیدن به اهداف رسانهای خود، باید رویکرد جدیدی برای حضور در فضای مجازی در پیش بگیرد.
مهمترین سرمایهٔ یک سازمان رسانه ای، مخاطبانش است؛ هرچقدر میزان مخاطبان یک رسانه افزایش پیدا کند، بر ارزش آن رسانه نیز افزوده میشود و نشان میدهد آن رسانه در جذب و برطرفکردن نیازهای مخاطب موفق عمل کرده است.
رابطهٔ جامعۀ ایرانی با رسانه را میتوان در سه گروه تقسیمبندی کرد:
1. افرادی که بهصورت مشترک محتوای رسانهای خود را از فضای مجازی و تلویزیون دریافت میکنند.
2. افرادی که بیشتر محتوای رسانه ای خود را از فضای مجازی دریافت میکنند.
3. افرادی که بیشتر محتوای رسانه ای خود را از تلویزیون دریافت میکنند.
شاید نتوان آمار دقیقی از این سه قسم استخراج نمود، اما مشخصاً تلویزیون در سالهای اخیر رقبای جدیتر، جذابتر و قابلدسترسیتری پیداکرده که مهمترین آن گوشیهای هوشمند و فضای مجازی بوده و همین امر موجب کاهش مداوم مخاطبان این سازمان نسبت به سالها و دهههای قبل شده است.
در روزهایی که صداوسیما با چالش جدی برای حفظ مخاطب روبروست و تعداد قابلتوجهی از مخاطبان، تصویر کوچکِ گوشی خود را به پردۀ بزرگ تلویزیونی ترجیح میدهند، شاهدیم که چگونه صفحات و کانالهای موجود در پلتفرمهای فضای مجازی، مخصوصاً پلتفرمهای تصویر محور مانند اینستاگرام، یوتیوب و حتی تلگرام، با استفاده از محتوای تولید شده در صداوسیما برای خود مخاطب جذب کرده و چگونه در بزنگاهها روی مخاطبان خود تأثیر گذاشته و حتی از این طریق درآمد هم دارند.
انفعال صداوسیما برای حضور در پلتفرمهای مجازی این فرصت را برای این کانالها و پیجها فراهم کرده است؛ درحالیکه خود صداوسیما میتواند از این فرصت، نهایت استفاده را برده و در فضای مجازی نیز مخاطبان خود را داشته باشد.
«صداوسیما باید دانشگاهی عمومی برای هدایت و تربیت مردم باشد؛ یعنی دانشگاهی که در سطح کشور گسترده است و باید بهاندازهای که میشود، از آن استفاده کرد. ... رادیو و تلویزیون، بنگاهی است که از تمام رسانههای گروهی مهمتر است و تقریباً در تمام دهات و شهرستانها عمومی شده است. رادیو و تلویزیون باید اصلاح و متحول شود».[1]
«صداوسیما، مدرسهای عمومی برای همه قشرها در سراسر کشور است. برداشت ما از صداوسیما این است که آن را دانشگاهی برای تدریس اصول اسلامی ـ انقلابی بدانیم.» [2]
صداوسیما در نظر رهبران انقلاب، دانشگاهی عمومی برای هدایت و تربیت مردم بر اساس اصول انقلابی و اسلامی است. اگر صداوسیما دنبال تأثیرگذاری و پرورش و هدایت مخاطبان خود باشد، نباید خود را در جعبه قدیمی تلویزیون که روزگاری جعبهٔ جادویی نامیده میشد، منحصر کند.
همانطور که امروز دانشگاهها کلاسهای خود را بهصورت مجازی و آنلاین برگزار میکنند و خود را در ساختمانهای دانشگاهها حصر نکردهاند، صداوسیما هم نباید خود را در این جعبۀ قدیمی محصور کند.
این در حالی است که شبکههای ماهوارهای برای تأثیرگذاری بر مخاطب ایرانی، در فضای مجازی حضور فعالتری نسبت به تلویزیون ایران دارند.
برای پررنگ شدن حضور صداوسیما در فضای مجازی، لازم است برنامههای زیر در این سازمان بهصورت حرفهای و جدی دنبال شود.
1. راهاندازی صفحههای رسمی هر شبکه در پلتفرمهای مجازی ایرانی و خارجی و انتشار فهرست و تیزر برنامههای شبکه در آن
2. راهاندازی صفحههای رسمی برای برنامهها و تولیدات پرمخاطب در پلتفرمهای مجازی ایرانی و خارجی
3. پخش آنلاین و زنده شبکهها و برنامهها در این صفحات. (همانطور که شبکههای ماهوارهای در صفحات خود در اینستاگرام و تلگرام پخش زنده دارند)
4. انتشار تیزر و قسمتهای جذاب تولیدات خود در این صفحات (همان گونه که صفحات شخصی، قطعات جذابِ تولیدات صداوسیما را در فضای مجازی انتشار داده و برای صفحات خود مخاطب جذب میکنند)
5. تعامل و بازخوردگیری مستقیم با مخاطب در پلتفرمهای مجازی با استفاده از نظرسنجی و پیامهای مخاطبان
6. حضور فعال مسئولان روابطعمومی در فضای مجازی و آگاهی از سلیقه و ذائقه نسل جدید که عموماً در این فضا حضور دارند، برای ساختن تولیدات آیندهٔ خود
7. با پخش تیزرهای جذابِ برنامههای در حال پخش، قسمتی از مخاطبان تشویق میشوند دوباره با تلویزیون آشتی کرده و آن برنامه را مستقیم از خود تلویزیون مشاهده کند.
8. طراحی و ساخت پلتفرم اختصاصی جذاب، امن و پرسرعت و تبلیغ آن در پلتفرمهای دیگر ایرانی و خارجی. بعد از مدتی که تعداد قابلتوجهی مخاطب به این پلتفرم جذب شدند، انتشار مطالب بهصورت کامل و ویژه به این پلتفرم منتقل میشود.
9. استفاده از سلبریتیها و چهرههای تلویزیونی برای تبلیغ و دعوت مردم به صفحات رسمی صداوسیما و درنهایت دعوت به پلتفرم اختصاصی
10. انتشار کلیپهای تقطیع شده از برنامههای تلویزیونی در سایتهایی مانند آپارات و یوتیوب
11. انتشار سریع کلیپها و گزارشها، بخشهای خبری در صفحات این سازمان در پلتفرمهای مختلف و تبدیل به مرجع خبری شدن این صفحات
پینوشت:
1. امام خمینی (ره)
2. مقام معظم رهبری