در روز قیامت، اسلام تنها از کسانی پذیرفته میشود که تمام دین را بر اساس سخنان پیامبر پذیرفته باشند. یکی از اصول اساسی که بارها مورد تاکید رسول خدا قرار گرفت، ولایت و جانشینی امیرالمومنین بعد از ایشان است. از همین رو در روز قیامت که پردهها کنار رفته و باطن و حقیقت، مبنای سنجش اسلام قرار میگیرد، هرکس ولایت امیرالمومنین را نپذیرفته باشد، در معرفی خود به عنوان مسلمان دچار مشکل میشود.
ولایت امیرالمومنین مجوز پذیرش اسلام در قیامت: روز قیامت عرصهای است که دورویی و نفاق در آن راه پیدا نمیکند. هر چیز با باطن و حقیقتش در آنجا حاضر میشود. تنها کسانی در روز قیامت میتوانند خود را به عنوان مسلمان معرفی کنند که تمام آموزههای اساسی و اعتقادی اسلام را به صورت کامل پذیرفته و درک کرده باشند. رها کردن بخشی از اصول دین، حقیقت اسلام را دچار خدشه میکند. قرآن کریم نسبت به کسانی که بخشی از دین را گرفته و بخشی دیگر از آن را رها کردهاند، می فرماید:
«وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ ...؛ أُوْلَـئک هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا؛[۱] و مى گويند: به بعضى ايمان مى آوريم، و بعضى را انكار مى كنيم؛... اينان در حقيقت كافرند؛ و ما براى كافران عذابى خواركننده آماده كردهايم.»
طبق این آیه، دین اسلام یک بسته کامل است که نپذیرفتن بخشی از آن به معنای نپذیرفتن تمام آن است.
ولایت امیرالمومنین اصلی اساسی در دین اسلام
براساس آیات قرآن بخش مهمی از دین اسلام را ولایت امیرالمومنین علیهالسلام تشکیل میدهد؛ به گونهای که بدون ولایت امیرالمومنین اصل دین و اساس رسالت پیامبر از بین رفته و به سرمنزل نهایی خود نمیرسد. خداوند خطاب به پیامبرش درباره ولایت امیرالمومنین میفرماید:
«يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ؛[۲] اى پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، كاملاً (به مردم) برسان! و اگر نكنى، رسالت او را انجام ندادهاى!»
به باور علمای شیعه و بسیاری از دانشمندان اهل تسنن، این آیه در روز غدیر و در شأن امیرالمومنین علیهالسلام نازل شده است.[۳] بنابراین طبق این آیه قرآن، هرکس ولایت امیرالمومنین بعد از رسول الله را نپذیرد؛ بخشی از دین را نپذیرفته و اسلامش کامل نیست.
اظهار اسلام در روز قیامت
روز قیامت روزی است که پردهها کنار رفته و باطن و حقیقت افراد روشن میگردد. در این روز، مسلمانان حقیقی با بهزبانآوردن شهادتین وارد بهشت میشوند و تنها کسانی صحبت کرده و خود را به عنوان مسلمان معرفی کنند، که از طرف خداوند اجازه داشته باشند.
در عالم دنیا برای ورود به دین اسلام گفتن ظاهری «لا اله الا لله و محمد رسول الله» کفایت میکند؛ اما در قیامت، گفتن ظاهری کفایت نمیکند و باید جان و باطن اشخاص با اسلام پیوند خورده باشد.
ابوحمزه ثمالی میگوید:
«خدمت امام باقر علیهالسلام رسیدم و عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! حدیثی به من بفرمایید تا بتوانم از آن نفعی ببرم. حضرت فرمودند: ای ابا حمزه! همه وارد بهشت میشوند جز کسی که خودداری نماید.
عرض کردم: کسی هست که از وارد شدن به بهشت خودداری نماید؟
فرمود: آری! کسی که «لا اله الا الله، محمد رسول الله» نگوید.
وقتی ابوحمزه این سخن را شنید بسیار متعجب شد و به حضرت عرض کرد: من گروههای باطلی از قبیل قدریه، مرجئه و بنی امیه را دیدهام که همگی این سخنان را میگویند.
امام در پاسخ به ابوحمزه میفرمایند:
«هیهات، هیهات، هنگامی که روز قیامت برپا میشود، خداوند متعال اقرار به شهادتین را از آنها سلب میکند و کسی نمیتواند آن را بگوید جز ما و شعیان ما، و دیگران از آن، دور هستند.»
حضرت در توجیه کلام خود به آیهای از قرآن استناد میکنند که خداوند میفرماید: «لَايَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَٰنُ وَقَالَ صَوَابًا؛[۴] و هيچ کس، جز به اذن خداوند رحمان، سخن نمى گويند، و (آنگاه كه مىگويند) درست مى گويند!» حضرت سخن صواب در این آیه را به شهادتین تفسیر میکنند.[۵]
اما شهادتین و اعتراف به اسلام را تنها کسانی میگویند که ولایت اهل بیت علیهمالسلام را پذیرفته و اسلامشان کامل گشته است.
حاکم حسکانی از علمای اهل سنت نیز شبیه همین روایت را در کتاب خود آورده است. او در تفسیر آیه ۳۸ سوره نبأ نقل میکند:
«چون روز قیامت شود، گفتن لا اله الا اللَّه از دلهای بندگان در موقف، فراموش میشود؛ جز کسانی که به ولایت علی (علیهالسلام) اقرار کرده باشند و این است معنای سخن خداوند: «إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ؛ مگر کسی که از طرف خداوند رحمان اجازه داشته باشد.» یعنی از اهل ولایت علی (علیهالسلام)، آنان هستند که به آنها اجازه داده میشود که بگویند: لا اله الا اللَّه».[۶]
نتیجه
اعلام جانشینی امیرالمومنین علیهالسلام در روز غدیر خم، آخرین قطعه پازل دین اسلام را کامل میکند. مطابق با احادیث اهل بیت علیهمالسلام، در روز قیامت، اسلام تنها از کسانی قبول میشود که به حقانیت تمام آن اعتراف کرده و ولایت امیرالمومنین را نیز پذیرفته باشند.
پینوشت
[۱] سوره نساء، آیه۱۵۰ و ۱۵۱.
[۲] سوره مائده، آیه۶۷.
[۳] آیه تبلیغ و شان نزول آن.
[۴] سوره نبأ، آیه۳۸.
[۵] تفسیر فرات کوفی، ص۵۳۴.
[۶] شواهد التنزیل، ج۲، ص۴۲۱.