باور به وجود خدا، مهم‌ترین باوری است که ادله فراوانی بر آن اقامه شده است. خداشناسی عقلی (استدلال برهانی) بین گونه‌های مختلف خداشناسی، برترین نوع خداشناسی است که ما را بر پاسخگویی بر شبهات توانا می‌کند.
باور به خدا اثرگذارترین باور | ما باورهای بسیاری داریم؛ باور به اینکه من زنده هستم؛ نفس می کشم و... باورهای ساده‌ای که با آنها زندگی پیش می‌رود. البته این باورها چنان روشن‌اند که گاهی به آنها توجهی نداریم.
باور دومی نیز وجود دارد که اهمیتش به‌مراتب بالاتر از باور گفته شده و بلکه با اهمیت‌ترین باور می‌باشد؛ باور به خدا. سعادت دنیا و آخرت، وابسته به باور صحیح نسبت به خداوند متعال است. از نتایج عملی باور به وجود خداوند این است که می‌تواند انسان را از گردن‌کشی و طغیان بازدارد؛ قرآن کریم، سرکشی انسان را نتیجه توهم استقلال و بی‌نیازی از خداوند می‌داند: «کَلّا إنَّ الإنْسَانَ لَیَطْغى أنْ رَآهُ اسْتَغْنی؛[1] چنین نیست؛ به‌درستی که انسان آنگاه که خود را بی‌نیاز ببیند، سرکشی می‌کند».
اهمیت باور به خدا
در مورد دسته‌ی اول باورها، چالش و اختلاف عمیقی وجود ندارد و اغلب نیازی نیست در مورد آنها استدلال یا توجه ویژه‌ای شود؛ اما در مورد باورهای دسته‌ی دوم، ادیان، مذاهب، مرام و مسلک‌های گوناگونی اظهار عقیده و باور نموده‌اند که هرکدام ادعای بر حق بودن خود و باطل بودن دیگران را دارند.
خداشناسی دارای انواع مختلف و مراتبی است که در برخی موارد مانند خداشناسی فطری نیازی به استدلال نیست و سطحی از باور به خدا را می‌توان در آن یافت. این سطح از خداشناسی گرچه با ارزش است، اما امروزه با وجود شبهات پرشماری که در برابر اصل وجود خدا یا ارتباط خداباوری با دیگر بخش‌های زندگی انسان مطرح است، کافی نیست.
بهترین نوع خداشناسی، خداشناسی برهانی است. در این نوع از خداشناسی، استدلال عقلی وجود پروردگار را اثبات می کند و براهین متعددی نیز با این روش اقامه می شود.
برهان صدیقین و برهان امکان فقری از نمونه بارز ادله برهانی بر اثبات وجود خداوند هستند که در این نوشتار به صورت خلاصه به تقریری از تقریرهای برهان صدیقین اشاره می کنیم:
1) موجودي هست؛ (بديهي)
2) این موجود، يا مستقل است يا رابط؛ مستقل یعنی موجودی که هیچ نقصی در آن فرض نمی‌شود (چنین موجودی جز خدا نمی‌تواند باشد) و رابط یعنی موجودی که نیازمند است.
3) اگر موجود مفروض مستقل باشد، موجود مستقل (خدا) وجود دارد؛ (بديهي)
4) اگر موجود مفروض رابط باشد، مستلزم اين است که موجود مستقل همراه آن وجود داشته باشد؛ زيرا موجود رابط مفروض، معلول طرف ربط يا طرف‌های ربط طولی است كه همراه آن موجودند و با آن سلسله‌ای را تشکيل می‌دهند که اين سلسله لزوماً دارای موجود مستقل است؛ پس در هر حال، موجود مستقل (خدا) وجود دارد.[2]
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان گفت باور به وجود خداوند، مهم‌ترین باور است که ادله فراوانی بر آن اقامه شده است. خداشناسی عقلی بین گونه‌های مختلف خداشناسی، همه گزاره‌های معرفتی درباره خدا را با استدلال عقلی اثبات می‌کند و با آن می‌توان شبهات را پاسخ داد.
پی‌نوشت:
[1] سوره علق، آیه6ـ7.
[2] خداشناسی فلسفی، ص66.