سزارین زمانی ضروری است که پزشک، با تشخیص وجود مشکلات در مادر یا جنین، مجبور شود زودتر از هفته 40 بارداری انجام دهد. متاسفانه امروزه به دلایلی، از جمله علایق شخصی والدین در زمان زایمان، عمل سزارین با درخواست مادر و بدون توجه به عوارض و ضررهای تحمیلی بر جنین زودتر از موعد انجام میشود.
عمل سزارین، از روشهای زایمان است و تنها زمانی ضروری است که به دلیل وجود مشکلات پزشکی در مادر یا جنین، مادر، امکان زایمان طبیعی را نباشد و پزشک با تشخیص و برای حفظ جان هر دو یا یکی از آنها، مجبور شود عمل سزارین را زودتر از هفته 40 بارداری انجام دهد؛ اما متاسفانه امروزه به دلایل مختلفی (از جمله ترس از زایمان طبیعی و درد ناشی از آن و علایق شخصی والدین در زمان زایمان) عمل سزارین با درخواست مادر انجام میشود؛ بدون آنکه به عوارض و ضررهای تحمیلی بر جنین فکر شود.
از جمله این دلایل غلط، علاقه والدین به تاریخی خاص برای لاکچری بودن تولد نوزادشان است که منجر به تصمیم برای زایمان زودتر از موعد میشود! غافل از اینکه این تصمیم، زنجیره دوران رشد و بلوغ کامل جنین طی چهل هفته را قطع میکند و منجر به عوارض محتمل شدید بر جنین تا پایان عمر وی میگردد؛ به بیان دیگر تصمیمی غلط و خودخواهانه، حق زندگی راحت را از جنین سلب میکند.
به طور معمول نوزادانی که با عمل سزارین به دنیا میآیند، دارای مشکلات بیشتری (مثل ناراحتیهای تنفسی) نسبت به نوزادان متولد با زایمان طبیعی هستند.
اگر بدون دلیل، عمل سزارینی قبل از هفته 39 بارداری انجام شود، خطر ابتلا به مشکلات تنفسی در نوزاد بسیار زیاد خواهد بود. عارضه تنفسی در نوزادان متولدشده با سزارین، نوعی تنفس غیر طبیعی تند است که طی چند روز اول پس از تولد ایجاد میشود. هرچند دلایل قطعی این عارضه مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد مهمترین عامل این عارضه، سزارین انتخابی است؛ زیرا تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بدن مادر و جنین طی زایمان طبیعی، و بروز درد زایمان مادر، سبب آزادسازی هورمونهای مؤثر در رشد و تکامل ریههای نوزاد خواهد شد.
همچنین در زایمان فیزیولوژیک (طبیعی)، فشار بر جنین منجر به خروج مایعات به صورت کامل از ریه وی میشود و همین امر باعث تسهیل تنفس نوزاد بعد از تولد میگردد.
این تغییرات، طی زایمان سزارین انجام نمیشود؛ چراکه نوزاد بدون فشار بر بدن و از طریق جراحی از رحم خارج میشود. اینگونه نوزادان پس از تولد، به دلیل ایجاد این عارضه، درون دستگاههای خاصی در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (NICU) نگهداری میشوند و تا زمانی که بتوانند با شرایط نفس کشیدن در دنیای خارج از رحم مادر تطابق پیدا کنند، در این دستگاه خواهند ماند؛ درحالیکه جنینی که طی 40 هفته، رشد کامل کرده و به بلوغ کامل رسیده، می تواند بدون دستگاه و مراقبتهای خاص، در خارج از رحم مادر زندگی کند.
تحقیقات در مورد درصد ابتلا به این بیماری به وسیله سزارین نشان میدهد نوزادان سزارینی، در مقایسه با نوزادان زایمان فیزیولوژیک، خیلی بیشتر دچار مشکلات تنفسی هستند؛ به طوری که این خطر در عمل سزارین در هفته 37 بارداری، چهار برابر بیشتر است و در هفته 38 بارداری، سه برابر و در هفته 39 بارداری به دو برابر میرسد.
در هفته 37 بارداری، 8/2 درصد از نوزادانی که با زایمان طبیعی به دنیا میآیند، به مشکلات تنفسی مبتلا هستند؛ درحالیکه 10 درصد از نوزادانی که با سزارین به دنیا میآیند، به مشکلات تنفسی دچار میشوند.
خوب است میان تحقیقات انجامشده، به تحقیقات مرکز پژوهش کتابخانه ملی پزشکی آمریکا نیز نگاه مختصری داشته باشیم.
این مرکز پژوهش درباره ارتباط سزارین انتخابی و احتمال ایجاد تنگی نفس در نوزادان آورده است: «یکی از بزرگترین چالشهایی که نوزاد پس از تولد با آن مواجه است، تنفس ریه است. این کار به دلیل این واقعیت پیچیده است که ریههای جنین پر از مایع است که باید به سرعت پاک شود تا امکان تبادل گاز فراهم شود. عوارض تنفسی در نتیجه ناتوانی در پاکسازی مایع ریه جنین، غیر معمول نیست و میتواند به ویژه در برخی از نوزادانی که با سزارین انتخابی (ECS) به دنیا آمدهاند، مشکلساز باشد. واضح است که وقایع فیزیولوژیک در چند هفته آخر بارداری همراه با شروع زایمان، خودبهخود با تغییراتی در محیط هورمونی جنین و مادرش همراه است و در نتیجه جنین را برای انتقال آماده میکند. پاکسازی سریع مایع ریه جنین بخش مهمی از این تغییرات است».
در پایان باید گفت اتخاذ تصمیات آگاهانه، منطقی و دور از هیجان و غفلت، سبب میشود از جان پارههای تنمان محافظت شود.
منابع:
- تبیان
- مرکز پژوهش کتابخانه ملی پزشکی آمریکا: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- One of the biggest challenges a newborn faces after birth is the task of making a smooth transition to air breathing.