سنت نذر مختص به اسلام نیست و در ادیان گذشته نیز این سنت جاری بوده است؛ همچنانکه قرآن کریم در مورد همسر عمران از کلمه نذر استفاده میکند.
آموزههای اسلام، در تکالیف واجب الهی منحصر نیست؛ بلکه گاهی انسان میتواند چیزی را که منع شرعی ندارد، برای خود واجب کند؛ همانند نذر و عهد. انسان میتواند برای رسیدن به خواستههای خود، نذر کند؛ به عنوان مثال کسی نذر میکند: «اگر فرزندش شفا پیدا کرد، برای رضای خدا، غذایی برای عزاداران امام حسین علیهالسلام، تهیه کند.» این نذر در صورت رعایت احکام نذر، واجب میشود؛ چون متعلق نذر که عزای امام حسین علیهالسلام است، در شریعت مستحب میباشد، پس خوردن از آن غذا هم حلال، بلکه رجحان دارد.
نکته قابل توجه اینکه، سنت نذر مختص به اسلام نبوده و در ادیان گذشته نیز بوده است، قرآن کریم در مورد همسر عمران از کلمه نذر استفاده میکند: «إِذْ قَالَتِ امْرَأَةُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ به یاد آورید هنگامی را که همسر عمران گفت: خداوندا؛ آنچه در رحم دارم برای تو نذر کردم که آزاد و در خدمت خانه تو باشد. از من بپذیر که تو شنوا و دانایی.»[1]
در حقیقت نذر شرعی آن است كه انسان ملتزم شود كه كار خيرى را براى خدا بجا آورد، يا كارى را كه نكردن آن بهتر است، براى خدا ترك نمايد.[2]
در جامعه امروز نیز نذر جایگاه ویژهای بین مردم دارد، تا آنجا که بیشتر موارد نذر به عشق امام حسین علیهالسلام انجام میشود.
مباح بودن متعلق نذر
نذر باید به چیزی تعلق بگیرد که حداقل مباح باشد، یعنی منع شرعی نداشته باشد، بنابراین کسی نمیتواند نذر کند، خودش را از بلندی به زمین بیاندازد، یا برای انجام کاری که نزد عرف و شرع خرافه است نذر کند؛ ولی نذر به عشق حضرت زهرا سلام اللهعلیها،[3] امام حسین علیهالسلام و... از بهترین موارد نذر است؛ زیرا بزرگداشت ایام محرم الحرام، از بالاترین مصادیق تعظیم شعائر است و امر خرافه نبوده و منع شرعی هم ندارد.[4]
بر این اساس نذر برای چنین مواردی، نه تنها مذموم نیست؛ بلکه رجحان داشته و حتی غذایی هم که در این زمینه تهیه میشود، غذای تبرکی حضرات به حساب میآید؛ زیرا این دسته از غذاها منتسب به اهل بیت علیهمالسلام میباشند.
پی نوشت:
[1]. سوره آل عمران، آیه35.
[2]. توضیح المسائل، امام خمینی، م 2640.
[3]. فاطمیه، مصداق بارزتعظیم شعائر
[4]. تعظیم شعائر حسینی