نَماز اِسْتغاثه از نمازهای مستحبی و از آداب استغاثه به درگاه خداوند است که برای رهایی از گرفتاری‌ها و برآورده شدن حاجات خوانده می‌شود. نماز استغاثه به خداوند، نماز استغاثه به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها و نماز استغاثه به امام زمان (عج) از جمله نمازهای استغاثه است که در جوامع روایی وارد شده است.
نماز استغاثه از نمازهای مستحبی و یکی از آداب استغاثه به درگاه خداوند معرفی شده و برای رهایی از گرفتاری‌ها و برآورده شدن حاجات در زمان سختی خوانده می‌شود. دلیل نام‌گذاری این نماز به نماز استغاثه، انجام آن در شرایطی است که برای نجات از گرفتاری‌ها با حالت زاری و تضرع برای طلب نصرت و یاری خداوند خوانده می‌شود. نماز استغاثه، برای استجابت دعا بسیار مفید دانسته شده است.
انواع
در کتاب‌های ادعیه چند نوع نماز استغاثه توصیه شده است. نماز استغاثه به خداوند، نماز استغاثه به حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها و نماز استغاثه به امام زمان علیه‌السلام از جمله این نمازها است.
نماز استغاثه به خداوند
چنانکه از امام صادق علیه‌السلام نقل شده، هر گاه کسی استغاثه‌ای به درگاه خداوند داشت، دو رکعت نماز بخواند و سپس سر به سجده گذاشته، و بگوید: «یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللَّهِ یا عَلِی یا سَیدَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ بِکمَا أَسْتَغِیثُ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی یا مُحَمَّدُ یا عَلِی أَسْتَغِیثُ بِکمَا یا غَوْثَاهْ بِاللَّهِ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِی وَ فَاطِمَةَ» و نام امامان را ذکر کند و بعد بگوید: «أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی». در جوامع روایی، نماز دیگری نیز با نام نماز استغاثه به خداوند، با شیوه متفاوتی نقل شده است.
نماز استغاثه به حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها
در روایتی آمده است که هر گاه حاجتی برای بنده‌ای پیش آمد، دو رکعت نماز بخواند و پس از سلام، سی مرتبه تکبیر بگوید، سپس تسبیحات حضرت زهرا سلام‌الله علیها را به جای آورد، به سجده برود و صد مرتبه بگوید: «یا مَوْلاتی یا فاطِمَةُ اَغیثینی». سپس طرف راست صورت خویش را بر زمین بگذارد و همین ذکر را صد مرتبه بگوید، سپس طرف چپ چهره را بر زمین بگذارد و صد مرتبه بگوید، دوباره به سجده برود و ۱۱۰ مرتبه بگوید؛ سپس حاجت خود را یاد کند. این نماز با شیوه‌ای دیگر در کتاب مکارم الاخلاق فضل بن حسن طبرسی آمده است.
نماز استغاثه به امام زمان علیه‌السلام
در کتاب بلد الامین، نمازی برای استغاثه به امام زمان علیه‌السلام وارد شده است. در این نماز در رکعت اول پس از سوره حمد، سوره فتح، و در رکعت دوم سوره نصر خوانده می‌شود و پس از نماز، دعایی که با عبارت «سَلامُ اللهِ الکامِلُ التّامُّ الشّامِلُ العامُّ...» شروع می‌شود را قرائت نموده، آنگاه حاجت خود را طلب می‌کنند. کفعمی درباره شرایط خواندن این نماز گفته است که در زیر آسمان (جایی که مسقف نباشد) به جای آورده شود و قبل از آن نیز باید غسل کرد.
شبههٔ نماز استغاثه به غیر خدا
برخی چون استغاثه را نوعی عبادت می‌دانند، نماز استغاثه به غیرخدا را نیز شرک به خداوند تلقی کرده، از آن نهی می‌کنند. در جواب این شبهه گفته شده است: عبادت نوعی رفتار و گفتار است که از اعتقاد به الوهیت سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین نمی‌توان استغاثه را که نوعی استمدادطلبی است، مساوی با عبادت دانست؛ همچنین در کتب روایی اهل سنت از سیره پیامبر اسلام استغاثه نقل شده است.