فضائل امیرمومنان علی علیهالسلام گسترده و بسیار است و شواهد بسیاری می‌توان بر برتری حضرت امیر علیهالسلام بر سایر صحابه پیدا کرد. از جمله این فضائل که کمتر بدان پرداخته شده، اهدا ذوالفقار به امیرالمومنین علیهالسلام از سوی پیامبر صلیاللهعلیهوآله است.
شمشیر ذوالفقار برترین و مبارک‌ترین شمشیر جهان | شواهد گوناگونی بر برتری و جایگاه خاص امیرالمومنین علیهالسلام نزد پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، نسبت به سایر صحابه وجود دارد. احادیثی همچون حدیث منزلت، ماجرای غدیر و آیات فراوانی که درباره امیرالمومنین علیهالسلام نازل شده؛ مانند آیه ولایت، آیه تطهیر، آیه مباهله و... به وضوح و روشنی این مطلب را به اثبات می‌رساند.
این فهرست را می‌توان تا ده‌ها صفحه ادامه داد و موضوعات ریز و درشت بسیاری را به آن اضافه نمود. یکی از مطالبی که کمتر بدان توجه شده، اهدا شمشیر ذوالفقار توسط پیامبر صلیاللهعلیهوآله به امیرمومنان علی علیهالسلام است.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به اهمیت و جایگاه ویژه این شمشیر با عظمت، و برخی ویژگی‌های آن را بیان می‌کنیم.
نزول آیات وحی درباره ذوالفقار
از ابن عباس نقل شده که آیه ۲۵ سوره حدید درباره شمشیر ذوالفقار نازل شده است. خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاس»؛[۱] «و آهن را نازل كرديم كه در آن نيروى شديد و منافعى براى مردم است».
بر اساس این شأن نزول، خداوند شمشیر ذوالفقار را همراه با حضرت آدم علیهالسلام از جنت به زمین فرستاد و این شمشیر بین انبیاء الهی علیهم‌السلام دست به دست شده، تا در نهایت به پیامبر صلیاللهعلیهوآله می‌رسد و حضرت ذوالفقار را به امیرالمومنین علیهالسلام اهدا می‌کنند.[۲]
یک) برترین شمشیر جهان در دستان برترین جوانمرد جهان
باطن عالم اسرار فراوانی دارد، اگر به چشم ظاهر نگاه کنیم، تفاوتی میان اشیاء عالم وجود ندارد؛ ولی در پیشگاه خداوند برخی اشیاء به ظاهر ساده، جایگاه و عظمت بالاتری دارند؛ از جمله عصای حضرت موسی علیهالسلام که با آن معجزات فراوانی نظیر شکافتن رود نیل انجام می‌شود و پیراهن حضرت یوسف علیهالسلام که چشمان حضرت یعقوب علیهالسلام را شفا می‌دهد.
ذوالفقار نیز در دستان امیرالمومنین علیهالسلام جایگاه رفیعی پیدا می‌کند و از سایر شمشیرها متمایز می‌گردد. در جنگ احد، امیرالمومنین علیهالسلام با این شمشیر، بسیاری از دشمنان خدا را نابود می‌کند و دلاوری‌های بسیاری از خودشان نشان می‌دهند تا جایی از آسمان صدایی می‌رسد که ندا می‌دهد: «لَا فَتَى إِلَّا عَلِيٌّ وَ لَا سَيْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ»؛[۳] «جوانمردی همچون علی و شمشیری همچون ذوالفقار وجود ندارد.»
در روایات آمده است که بعد از آن که شمشیر ذوالفقار به دستان مبارک رسول‌الله صلیاللهعلیهوآله می‌رسد، خداوند به پیامبر صلیاللهعلیهوآله امر می‌کند که این شمشیر را به بهترین فرد و جانشین خود بر روی زمین بدهد و پیامبر صلیاللهعلیهوآله شمشیر را در دستان مبارک امیرمومنین علیهالسلام قرار می‌دهند.[۴]
سخن گفتن ذوالفقار با امیرالمومنین علیهالسلام
همانطور که گفتیم ذوالفقار یک شمشیر معمولی نبود؛ در روایتی جالب از ابن عباس آمده است که ذوالفقار با امیرالمومنین علیهالسلام سخن می‌گفت. در این حدیث بیان شده که ذوالفقار روزی به امیرالمومنین علیهالسلام درباره کشته نشدن برخی مشرکان توسط خودش توضیح داده و می‌گوید: «يَا أَمِيرَاَلْمُؤْمِنِينَ إِنِّي مَأْمُورٌ وَ قَدْ بَقِيَ فِي أَجَلِ اَلْمُشْرِكِ تأخيرا»؛[۵] ای امیرمومنان، من مامورم و مرگ آن مشرک به تاخیر افتاده است».
شمشیر ذوالفقار خود را مامور الهی معرفی می‌کند که در دستان امیرالمومنین علیهالسلام قرار گرفته تا هر مشرکی را که اجلش سر رسیده، از بین ببرد و اگر مشرکی توسط او کشته نشده، اجلش به تأخیر افتاده است.
گرچه در ظاهر، این امر بعید به نظر می‌رسد؛ اما بر اساس آیات قرآن تمام اشیا عالم زنده هستند و مشغول تسبیح خداوند می‌باشند. تسبیح پرودگار نشانه‌ای از شعور اشیاء هستی است.[۶] علاوه بر این گفتیم ذواالفقار یک شمشیر معمولی نبوده و جایگاه بزرگی در عالم هستی داشت.
بنابراین هیچ بعید نیست که این شمشیر به اذن امیرالمومنین علیهالسلام زبان باز کرده و از ماموریت خود سخن بگوید.
سرنوشت ذوالفقار
طبق روایات ما ذوالفقار پس از امیرالمومنین علیهالسلام در دستان امام حسن علیهالسلام و بعد امام حسین علیهالسلام و به همین صورت این شمشیر در دستان ائمه بعدی علیهم‌السلام قرار گرفته و یکی از نشانه‌های امامت به شمار می‌رود. ذوالفقار اکنون در اختیار امام زمان عج‌الله‌تعالی‌فرجه می‌باشد.[۷]
پی‌نوشت:
[۱] سوره حدید، آیه۲۵.
[۲] مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، ج۳، ص۲۹۴ـ۲۹۵.
[۳] الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۵۴.
[۴] الیقین باختصاص مولانا علی علیهالسلام، ص ۲۱۶.
[۵] الیقین باختصاص مولانا علی علیهالسلام، ص۲۱۷.
[۶] تاثر کائنات از شهادت سیدالشهدا.
[۷] من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۸.