ماهیت آرایش و حد مجاز آن

درآمد | اسلام، حاوی پیام‌های اخلاقی و تربیتی فراوان و تأثیرآفرین، برای مدیریت سبک زندگی اسلامی است. جامعیت اسلام به قدری گسترده و جهان شمول است که ریزترین مسائل اخلاقی و تربیتی را نیز برای تربیت بشر، مورد عنایت خود قرار داده است. نظافت فردی و اهمیت به زیبایی ظاهری در زن و مرد، نمونه‌ای از این برنامه‌های تربیتی است که اسلام برای آن برنامه دارد. از نگاه اسلام، آرایش زنانه به قدری دارای اهمیت است که نبود آن، گاهی مردان را می‌تواند به فساد و نگاه‌های هوس آلود بکشاند. البته اسلام، آرایش زنانه را تنها برای شوهران جایز می‌داند و از نشان دادن آن به نامحرمان نهی نموده است. زیرا جلوه‌نمایی زن با آرایش‌های غلیظ زنانه در جامعه، امنیت اخلاقی جامعه را به خطر انداخته و موجب جذب جنس مخالف می‌شود.

چیستی آرایش

آرایش به معنای زیبا کردن چهره با استفاده از مواد آرایشی، یا برداشتن موهای زائد صورت، یا پیچیدن و درست کردن موها و یا آراستن ناخن‌ها است.[1] در منابع فقهی مصادیق زیادی برای آرایش ثبت و ضبط شده است که می‌توان از: سرمه کشیدن، رنگ کردن ابروها، متصل کردن موی دیگری به مو، خالکوبی،رنگ لباس، استعمال عطر و هر چه صورت را زیبا نشان دهد زینت دانسته شده است.[2] آرایش، به خودی خود جایز است و تا زمانی که به حد افراط، اسراف و گناه نرسد اشکال ندارد.[3] همین آرایش، در صورت درخواست شوهر واجب و بدون آن برای زن مستحب است[4] و اگر برای غیر انجام پذیرد و هدف جلوه‌نمایی و جذب دیگران باشد حرام و زن گنهکار است. البته معیار تشخیص آرایش، عرف است یعنی آنچه عرفاً  زینت و آرایش محسوب شود، باید از نامحرم پوشانده شود.[5]

بدون تردید آرایش غلیظ زنان و دختران و عرضه آن در جامعه نه تنها به ماهیت انسانی آنها ضربه می‌زند، امنیت اخلاقی جامعه را نیز به خطر می‌اندازد و زمینه فساد و گناه را آماده می‌کند. خداوند متعال به زنان مؤمن در این باره دستور مى‌دهد: «زینت و آرایش خود را آشکار نکنند جز آن مقدارى که آشکار است (صورت و دست ها تا مچ) مگر براى شوهران و دیگر محارم» در ادامه به زنان مؤمن سفارش مى کند: «هنگام راه رفتن پاهایشان را به زمین نکوبند تا زینت مخفى آنان [که همان خلخال پا است] آشکار نشود و یا صداى آن شنیده نشود و موجب جلب توجه نامحرمان نگردد»[6] این سخنان نشان می‌دهد جلوه‌گری زن و آوردن آن به شکل متبرج به وسط میدان، نه‌تنها جایگاه زن و هویت انسانی او را لگدمال می‌کند، بلکه او را به خودتحقیری می‌رساند.

پیامدهاى منفى آرایش‌ زنان در جامعه
آسیب ها و پیامدهاى منفى و گاهى غیرقابل جبران به واسطه حضور تحریک کننده زنان در بین نامحرمان دامنگیر فرد، خانواده و جامعه مى گردد. زنان آرایش کرده اولین کسانى هستند که در معرض آسیب قرار مى گیرند. از سویى شخصیت زن به خاطر حضور آرایش کرده او در جامعه، او را تا حد یک عروسک، یا یک کالاى بى ارزش به سقوط مى کشاند و ارزش هاى والاى انسانى او به کلى به دست فراموشى سپرده مى شود، و تنها به عنوان وسیله اى براى کامیابى هاى جسمى مورد توجه قرار مى گیرد.[7] سستى نظام خانواده و تأخیر در ازدواج، کاهش جذابیت همسران و افزایش طلاق،  سقوط ایمانى و اخلاقى جامعه، افزایش التهاب و آرامش اجتماعى،  کم رنگ شدن حضور مثبت زنان در جامعه و گسترش فساد اجتماعى از مهمترین پیامدهای منفی اجتماعی و خانوادگی است.[8]

بنابراین، آرایش و زینت برای خود حد و مرزی دارد. آرایش، تا زمانی که به زینت، تجمل پرستی و شهرت تبدیل نشود و در برابر چشمان شیطانی نامحرمان نباشد، اشکال ندارد. برخی تلاش می‌کنند تا با جوسازی مسموم، و تهمت‌های غیر واقعی و شایعه سازی این حکم الهی را مخالف حقوق اجتماعی زنان شمرده و دین اسلام را ناکارآمد معرفی کنند. علاوه بر اینکه با شایعه غیر حقیقی به‌گونه‌ای وانمود کنند که امروزه نظام اسلامی ایران برای آرایش‌های غلیظ جریمه‌های سنگین در نظر می‌گیرد؛ در حالی که تاکنون چنین رفتارهایی از مسئولین ذی‌ربط مشاهده نشده است. برفرض چنین جریمه‌هایی باز اشکالی در آن وجود ندارد زیرا هر نظامی و حکومتی برای برقراری امنیت اخلاقی و جلوگیری از ولنگاری و بی بندوباری، برنامه‌های بازدارنده‌ای در کنار فرهنگ سازی به کار می‌گیرد که از نگاه عقل و شرع مورد تأیید است.

پی‌نوشت:
[1] انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۷۷.
[2] مقاله «آرایش زنان»، ویکی شیعه،
[3] شیخ طوسی، الخلاف، 1407ق، ج5، ص73.
[4] فلاح، حکم آرایش زنان در فقه شیعه، ص 121 - 122.
[5] پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، https://b2n.ir/d84472.
[6] نور(24):31.
[7] مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ج3، ص: 292.
[8] آثار و پیامدهاى فرهنگى اجتماعى گسترش بدحجابى، محمدحسین درافشان، پیام زن، شماره 184 و 185.