برخی افراد با سوء استفاده از واژه اصلاح که امری نیکو و روش اهل بیت علیهم‌السلام است، قصد تطهیر جریانات سیاسی را دارند، اما اصطلاح اصلاح‌طلبی که امری سیاسی است با اصلاح در لغت تفاوت دارد.
واژگان و اصطلاحات همان مقدار که می‌توانند ما را در فهم مطالب یاری دهند، می‌توانند فریب‌دهنده و رهزن باشند. گاه واژه‌ای چندین معنا دارد و به کار بردن آن، بدون تعیین منظور و مراد، باعث ابهام و اشتباه می‌گردد. یکی از واژگان رایج و جنجالی در میان عموم مردم اصطلاح «اصلاح‌طلب» است.
اصلاح‌طلب سیاسی
اصلاح‌طلب بودن در عرصه سیاسی ایران‌زمین اشاره به واژه «Reformism» دارد.[1] مطابق این اصطلاح، اصلاح‌طلبی جریان فکری است که مجموعه روش‌ها و تدبیرها را در پیش می‌گیرد تا ضمن حفظ ساختار یک حکومت، وجوهی را که در آن بیمار و ناسالم می‌داند، دگرگون کند. جامعه‌ای که هنوز از رژیم حاکم به‌طور کامل سلب امید نکرده و امیدوار است با اصلاحاتی شرایط حاکم بر جامعه را به نحوی تغییر دهد که با کمترین خسارت، خواسته‌های خود را از طریق معمول در نظام تأمین کند.[2]
روشن است که اصلاح‌طلبی به این معنا لزوماً معنای مثبتی ندارد؛ زیرا ممکن است جامعه یا گروهی که قصد اصلاح دارند، در تشخیص وجوه بیماری اشتباه کنند و در جهت فاسدشدن یک حکومت گام بردارند یا در آن حکومت از اساس اصلاح روش غلطی باشد و نیاز به انقلاب وجود داشته باشد. از کسی که مدعی اصلاح‌طلبی سیاسی است باید پرسید کدام جهت را ضعف می‌بیند و می‌خواهد تغییر دهد؟! هر تغییری سالم‌سازی و بهبود اوضاع نیست، هرچند اصلاح‌طلب سیاسی مدعی آن باشد. درمجموع طرفدار اصلاحات سیاسی بودن، به‌خودی‌خود چیزی را ثابت نمی‌کند و باید اصلاحات مطلوب آن گروه یا شخص بررسی شود.
اصلاح به معنای مبارزه با فساد
اصلاح در معنای لغوی و غیرسیاسی یک واژه اصالتاً عربی است و به معنای نیکو گرداندن و درست کردن، اشاره دارد.[3] اصلاح در این معنا لزوماً خوب است و اصلاح‌گر بودن افتخار محسوب می‌شود؛ چنان‌که امام حسین علیه‌السلام خود را اصلاح‌گر امت اسلام معرفی نمودند.[4]
به فرموده استاد شهید مطهری: «اصلاح‌طلبی یک روحیه اسلامی است. هر مسلمانی به‌حکم اینکه مسلمان است خواه‌ناخواه اصلاح‌طلب و لااقل طرفدار اصلاح‌طلبی است».[5] مشخص و روشن است که این معنا با اصطلاح جناحی و سیاسی که امروزه بر سر زبان‌ها است، متفاوت می‌باشد.
برخی رسانه‌ها تلاش می‌کنند از واژه اصلاح‌طلبی که در کلام معصومین علیهم‌السلام و متفکران به‌نام آمده، در جهت تائید جریان سیاسی خویش سوءاستفاده کنند؛ درحالی‌که اصلا‌ح‌طلبِ سیاسی ممکن است، مثبت و در جهت رضای خداوند حرکت کند و ممکن است در جهت از بین بردن احکام اسلام و دین گام بردارد.
پی‌نوشت:
[1]. دهخدا، ذیل واژه اصلاح‌طلب.
[2]. تین نیوز، اصول‌گرایی چیست، اصلاح‌طلب کیست: https://b2n.ir/r36830.
[3]. دهخدا، ذیل واژه اصلاح.
[4]. عطاردی، عزیزالله، مسند الامام الشهید، چاپ اول، عطارد، بیتا، ج1، ص274.
[5]. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ اول، صدرا، 1390ش، ج24، ص25.