مطالعه در اجزای بدن انسان و پیچیدگی‌های به کار رفته در آن، یکی از بهترین درس‌های خداشناسی است. این روش خداشناسی در سیره معصومین علیهم‌السلام نیز وجود داشته است.
بی‌تردید جایگاه انسان در نظام خلقت خداوندی که بس حکیمانه انتظام یافته، مهم و حیاتی است. ازاین‌رو توجه به خلقت انسان نیز می‌تواند او را بیش‌ازپیش متوجه خلقت حکیمانه‌اش کند. در بخشی از سخن شریف امام صادق علیه‌السلام به مفضّل درباره مسئله بلوغ و علامت آن نکته‌های بیان شده که از منظر فیزیولوژی، روانشناسی و پزشکی بسیار حائز اهمیت است.
امام صادق علیه‌السلام یکی از ظریف‌ترین و پیچیده‌ترین نکته‌ها در مباحث بلوغ انسان، علامت‌ها و نشانه‌های خاص آن را بیان می‌فرمایند: «تا آنگاه‌که انسان پای در بلوغ نهد در این وقت اگر مذکر است، مو در صورتش می‌روید تا نشانه مردی و عزت او باشد و از همانندی با زنان و بچگان به دورماند و اگر مؤنث است رخش از مو پیراسته ماند تا طراوت و زیبایی‌اش دل مردان را برباید و نسل بشر ماندگار و پایدار شود».[1]
نکته‌ای که از نشانه‌های بلوغ هم مهم‌تر است، توجه به حکمتی است که حضرت در مورد بلوغ زن و مرد فرموده‌اند. طبق بیان ایشان، یکی از اثرات مهم بلوغ، تداوم نسل بشر است. از این مطلب می‌توان برداشت کرد که هرگونه وضع قانون برای کاهش جمعیت، خلاف طبیعت و خلقت حکیمانه انسان است. در حقیقت عادت ماهیانه که از علائم بلوغ به شمار می‌رود، سازوکار تأثیرگذار در تولیدمثل نیز محسوب می‌شود.
در ادامه، امام صادق علیه‌السلام به وجه توحیدی و خداشناسی این پدیده اشاره می‌فرمایند که وجود هر یک از این امور برای انسان، نشانه و دلیلی بر وجود خالق حکیم و تدبیر بی‌نظیر اوست. هر بخشی و هر کارکردی در بدن انسان، بسیار حکیمانه و منظم قرار داده شده است. امام علیه‌السلام حکمت خون در رحم مادر و تغذیه جنین با آن را علت جلوگیری از توقف رشد جنین، حکمت درد زایمان را جلوگیری از مرگ جنین و حکمت شیر برای نوزاد را جلوگیری از تغذیه وی با غذاهای ناسالم می‌دانند:
«ای مفضل در این مراحل نیک بیندیش. آیا می‌شود که این همه تدبیر بی مدبّر و حکیم باشد؟ می‌دانی اگر در رحم، خون به او نمی‌رسید همانند گیاهی که آب به وی نرسد خشک و پژمرده می‌گشت؟ آیا می‌دانی وقتی‌که بزرگ شد اگر مادرش را درد زاییدن نمی‌گرفت چون زنده‌به‌گور، در رحم می‌ماند و اگر در هنگام ولادت شیر با او نمی‌ساخت یا از گرسنگی می‌مرد و یا با غذایی نامناسب و زیان‌بار تغذیه می‌شد؟ ...».[2]
در این بیانات نورانی امام صادق علیه‌السلام مانند دیگر قسمت‌های توحید مفضل، نکات بسیار مهمی بیان شده که هرکدام از این امور باید سبب تقویت خداشناسی انسان شود. پیچیده‌ترین و ریزترین اموری که در بدن انسان به کار رفته، نشانه‌ای بر علم، حکمت و قدرت الهی است. این خلقت حیرت‌انگیز انسان که نظمی دقیق و منطقی دارد، بر تمام بدن حکم‌فرما است. ازاین‌رو در علوم امروزی، مداوم کشف جدیدی در مورد انسان یافت می‌شود. رشته‌های تخصصی شکل‌گرفته در یک عضو انسان، حکایت از نظم بی‌مثالی است که بر این مخلوق حاکم است. در گذشته پزشک عمومی به درمان بیماری‌های چشمی نیز می‌پرداخت، به‌مرورزمان متخصص چشم از دکتر عمومی جدا شد و با پیشرفت بیشتر تکنولوژی، امروزه بخش‌های مختلف چشم، حوزه‌ای تخصصی دارد.
پی‌نوشت:
[1]. ميرزايی، نجف‌علی، شگفتی‌هاى آفرينش (ترجمه توحيد مفضل)، ج1، ص47.
[2]. همان، ص48.