افراد دارای عزت نفس، در برابر مشکلات مقاومترند و مهارت حل مسئله بیشتری دارند. با انجام راهکارهایی میتوان عزت نفس را در نوجوانتان افزایش دهید.
عزت نفس یعنی احساس ارزشمند بودن. این حس از مجموع افکار، احساسها، عواطف و تجربههایمان در طول زندگی ناشی میشود. برداشتها و ارزیابیهایی که از خویش داریم باعث میشود نسبت به خود احساس خوشایند و ارزشمندی یا برعکس احساس ناخوشایند و بیکفایتی داشته باشیم .
ویژگیهای نوجوانی که عزت نفس وی زیاد است:
▪ مستقل عمل میکند.
▪ مسئولیتپذیر است.
▪ به پیشرفتهایش افتخار میکند.
▪ مشاغل ناآشنا، آموزشها و فعالیتهای جدید، توجهش را جلب میکند و با اطمینان، خود را درگیر آنها میکند.
▪ دامنه وسیعی از هیجانها و احساسات را نشان میدهد.
▪ ناکامی را بهخوبی تحمل میکند.
▪ احساس میکند میتواند دیگران را تحت تأثیر قرار دهد.
روشهای افزایش عزت نفس در نوجوان:
۱. هنگامی که نوجوان به توجه فردی نیاز دارد به او توجه کنید.
۲. محبتتان را در گفتار و رفتارتان نشان دهید.
۳. در تمجید صراحت داشته باشید.
۴. هنگامی که نوجوان روابط خوبی با دیگران برقرار میکند تأییدتان را نشان دهید.
۵. اجازه دهید نوجوانتان در خانه از دوستانش پذیرایی کند و شما نیز در این پذیرایی شرکت کنید. چنددقیقهای را با آنها بگذرانید؛ اما به آنها فرصت دهید تا با یکدیگر تنها باشند.
۶. نوجوانتان را در احساسات خویش سهیم کنید؛ مثلاً بگویید «خوشحالم که میتوانیم صادقانه باهم حرف بزنیم» یا «از اتفاق دیروز ناراحتم».
۷. علائق، سرگرمیها و برخی مسائل زندگی بزرگسالی خود را با او در میان بگذارید.
۸. گاهگاهی برای نوجوانتان کار خاصی انجام دهید که موجب ارضای نیازها یا علائق ویژهاش شود.
۹. هنگامی که احساس میکنید غیبت چندساعتهتان، به نیازهای سایر افراد خانواده لطمه نمیزند، آن چند ساعت را به نوجوانتان اختصاص دهید.
۱۰. برای افراد خانواده نیز فرصتهایی فراهم کنید که باهم کار و بازی کنند.
۱۱. اوقات منظمی را به دور هم بودن بهصورت خانوادگی اختصاص دهید.
۱۲. برنامه روزانه را طوری تنظیم کنید که تمام افراد خانواده دستکم یک بار در روز با هم باشند.
۱۳. با حضور در برنامهها و نمایشهای نوجوانتان از تلاشهایش در مدرسه و اجتماع پشتیبانی کنید.
۱۴. به پندارهای نوجوانتان احترام بگذارید.
۱۵. حتی زمانی که رفتار نوجوانتان باید محدود شود، به او بگویید او را قبول دارید؛ مثلاً بگویید «کاری را که کردی درک میکنم؛ ولی انجامش در آن موقعیت درست نبود».
۱۶. حتی زمانی که اندیشههای نوجوانتان مغایر اندیشههای شماست، او را به بیان آنها تشویق کنید.
۱۷. نوجوانتان را به داشتن مسئولیت شخصی ترغیب کنید.
۱۸. موفقیتش را تأیید کنید.
۱۹. به کفایتش در هر سطحی که هست احترام بگذارید.
۲۰. برای پیشرفتها معیارهایی مقرر کنید؛ ولی اجازه اشتباه کردن هم بدهید.
۲۱. تغییرات و تکامل نقشهای نوجوان را بپذیرید.
۲۲. بهجای تکیه بر موانع و کاستیها بر تواناییهای نوجوانتان تأکید کنید.
۲۳. به نوجوانتان اعتماد کنید، با او دوست باشید، به او اجازه تجربه و خطا بدهید و او را همانگونه که هست بپذیرید.
بسیار خوب است که در این زمینه به رفتار و نوع مواجهه پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم با حضرت فاطمه سلاماللهعلیها مراجعه کنیم. بهراحتی درمییابیم که آن بانو از جایگاهی والا نزد پیامبرصلیاللهعلیهوآلهوسلم برخوردار، و همواره مورد تکریم و احترام آن حضرت بود. نقل شده است: «هرگاه فاطمه سلاماللهعلیها به حضور پيامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم مىآمد، رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم او را خوشآمد میگفت و [به احترام او] میایستاد و به سوی آن حضرت سلاماللهعلیها میرفت و دستان او را میگرفت و او را میبوسید و او را در جاى خود مىنشاند».[1]
پینوشت:
[1]. ابوداوود، سنن ابیداود، ج۲، ص۵۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۵.
منبع: عابدی، محمدرضا و گوهری انارکی، مسعود، نسخههای راهنمای خانواده، نشر جهاد دانشگاهی اصفهان، 1376ش.