با به‌کاربستن راهکارهایی قبل از امتحان، شب امتحان و حین امتحان می‌توان برای موفقیت در آزمون آماده شد و اضطراب آن را مدیریت کرد.
اگر از آوردن نمره‌ی پایین و متوسط می‌ترسید؛ اگر انتظار دارید موفقیت‌هایتان برجسته و نمایان شود و گمان می‌کنید در غیر این صورت هیچ ارزشی نخواهید داشت؛ اگر احساستان این است هنگام شکست آبرویتان از دست می‌رود؛ این نگرانی‌ها اعتمادبه‌نفس شما را در جنگ با مشکلات کاهش می‌دهد؛ ایجاد اضطراب می‌کند و شما را از رسیدن به هدف بازمی‌دارد .
اضطراب، نوعی احساس ترس و ناراحتی بی‌دلیل است که باعث اشتغال ذهنی فرد و فرار از موقعیت ناخوشایند می‌شود. اضطراب؛ گاه مانع فعالیت‌های فرد می‌شود و گاه در فعالیت‌های او خلل به وجود می‌آورد. اضطراب امتحان، اضطرابی است که پیش از جلسه امتحان شروع می‌شود و در جلسه امتحان به اوج خود می‌رسد.
جهت مدیریت اضطراب امتحان، نیاز است که در سه مرحله قبل از امتحان، شب امتحان و حین امتحان اقدماتی را انجام دهیم تا با آمادگی کامل و با موفقیت آزمون درسی را پشت سر بگذاریم.
▪ مرحله قبل از امتحان
رعایت چند راهکار بهنگام، شما را برای آمادگی کامل امتحان کمک می‌کند:
1. اگر نسبت به درس یا مطالعه بی‌میلید، تسلیم بی‌میلی خود نشوید، به‌مرور به درس و مطالعه علاقه‌مند خواهید شد. شروع کنید، امتحان کنید، تجربه کنید؛
2. به‌جای اضطراب از امتحان، درستان را به چند بخش تقسیم کنید و هر زمان روی بخشی از آن کار کنید. می‌بینید موفق شدن آن‌قدرها هم دور از دسترس نیست؛
3. وقتی احساس می‌کنید، اضطراب مانع تمرکز حواستان می‌شود و شدت آن به‌اندازه‌ای است که مفهوم یک جمله را هم درک نمی‌کنید، خودتان را بیازمایید، کتاب را ببندید و جمله را تکرار کنید. اگر نیاموختید نگران نشوید، دوباره کتاب را باز کنید و مطلب را با صدای بلند بخوانید سپس کتاب را ببندید، این بار خواهید توانست مطلب فراگرفته را به‌خاطر بیاورید. تمرین و جدیت شما نیرویی عظیم‌تر از نیروی اضطراب است.
4. این جمله را باخود تکرار کنید، شروع هرکاری ممکن است آن‌چنان‌که باید خوشایند نباشد. وقتی کمی پیشرفت کردم، انگیزه بیشتری پیدا خواهم کرد.
5- اگر در حین مطالعه حواستان پرت می‌شود و خیال‌بافی مانع از تمرکزتان می‌شود، چند دقیقه زنگ تنفس به خود بدهید و در طی این مدت هر چه می‌توانید در رؤیاها و تخیلاتتان سیر کنید. پس از زنگ استراحت، مجدداً به مطالعه بپردازید. این ترفند شما را از حواس‌پرتی و خیال‌بافی در حین مطالعه، نجات خواهد داد.
▪ مرحله شب امتحان
برای مدیریت اضطراب امتحان، نیاز است به چند نکته مربوط به شب امتحان توجه داشت:
1- توجه داشته باشید یکی از عوامل مؤثر و جدی اضطراب، انباشته‌شدن درس‌ها برای شب امتحان است، ضمناً فراموش نکنید شب امتحان زمان یادگیری درس نیست، زمان مرور درس است.
2- اضطراب فریب‌انگیز است، به شما القا می‌کند از پس کاری که قرار است انجام دهید بر نمی‌آیید. پس در شرایط اضطرابی، دست از تلاش و کوشش برندارید و به مطالعه درس امتحانی مشغول شوید و اجازه ندهید اضطراب، زمام امور شما را در دست گیرد.
3- سطحی از اضطراب را بپذیرید و آن را طبیعی قلمداد کنید. دست از مطالعه‌کردن نکشید و تمام توجهتان را بر مطلبی که می‌خوانید متمرکز کنید.
4- مقاومت کنید. نه‌تنها تسلیم اضطرابتان نشوید؛ بلکه بدون توجه به‌شدت اضطراب سعی کنید کارتان را در حد مطلوب انجام دهید.
▪ اضطراب در حین امتحان
در زمان امتحان با انجام چند راهکار می‌توانید با آمادگی بیشتری برای موفقیت در امتحان تلاش کنید:
1. یک ساعت قبل از امتحان، مطالعه درس را به‌طورکلی تعطیل کنید؛
2. یک ربع قبل از امتحان، روی صندلی خود بنشینید و حواستان را بر نقطه خاصی متمرکز کنید؛
3. سعی کنید با لباس کافی و مناسب سر جلسه امتحان حاضر شوید. گرسنه سر جلسه حاضر نشوید؛
4. توجه داشته باشید سؤالات، از مطالب کتاب‌های درسی شما انتخاب شده است؛
5. توجه داشته باشید اگر هوش و استعداد رسیدن به این کلاس را داشته‌اید، با تلاش بیشتر خواهید توانست از عهده امتحان با موفقیت برآیید.
6. ورقه امتحان را به‌آرامی از اول تا آخر از نظر بگذرانید، اول به سؤالات آسان‌تر پاسخ دهید.
رعایت این مجموعه راهکارها موجب کاهش اضطراب شما برای امتحان می‌شود. امید است که با آمادگی کامل در آزمون موفق شوید.[1]
پی‌نوشت:
[1] برای مطالعه بیشتر: عابدی، محمدرضا و گوهری انارکی، مسعود، نسخه‌های راهنمای خانواده، نشر جهاد دانشگاهی اصفهان، 1376ش.