کمترین چیزی که با عمل به دستور قرآن در باب لزوم تبیّن عائد جامعه می‌شود، بالا رفتن سطح سواد رسانه‌ای است. ثمره‌ی بالا بودن سواد رسانه‌ای، پیشگیری از رخ دادن آشوب‌هاست و ماحصل رخ ندادن آشوب مصون ماندن جامعه از آسیب‌های اجتماعی مانند تقابل درونی و تفرقه است.
این روزها که گاه مصاحبه برخی از متهمان جریان اغتشاشات را می‌شنویم، غالبا این جمله را بیان می‌کنند که ما تحت تاثیر اخبار فضای مجازی قرار گرفتیم و مرتکب جرم شدیم. اولین ومهمترین قدم برای اینکه در فضای مجازی اسیر اخبار جعلی و تصمیم‌گیری ناصواب در باب موضوعات مختلف نشویم، این است که بدانیم چگونه باید اخبار جعلی در اینترنت را تشخیص دهیم؟
برای این منظور قبل از تصمیم‌گیری و تاثیر پذیری از آنچه در فضای مجازی مشاهده می‌کنید چند سوال از خود بپرسید:
اول: خبر رسان چه کسی است؟
اساسا هر خبر درستی دو نشانه غیرقابل اغماض دارد: یک، نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار واقعی، که قابل پیگیری باشد؛ دو، مرجع و منبع خبر_مانند سایت، شبکه رادیویی یا تلویزیونی معتبر_ که قابل پیگیری باشد. شاخصه‌ای که در خبرهای ساختگی یا شایعه‌ای اثری از آن نمی‌بینیم. این ویژگی خبری آنجا اهمیت خود را نشان می‌دهد که شما بوسیله نام نویسنده یا گوینده، می‌توانید متوجه شوید این شخص در چه جبهه‌ای و با چه غرضی اخبار را منتشر می‌کند. آیا او یک کارشناس است یا اساسا شایعه پراکن است.
دوم: هدف خبر چیست؟
باید توجه داشت خبر منتشر شده درپی التهاب آفرینی، تنش‌زایی یا اختلاف افکنی است یا خیر؟
ناگفته پیداست نحوه‌ی خبررسانی یک خبرنگار می‌تواند با یک جهت‌گیری منفی حالات مختلفی را به مخاطب القا کند، باید توجه داشت خبر منتشر شده سعی می‌کند تنها روایت‌گر باشد یا اینکه تلاش دارد مخاطب را به جهت‌گیری وادار کند؟
اساسا خبر ساختگی و شایعه درپی برانگیختن احساس مخاطب و به اشتباه انداختن او در تصمیم‌گیری است .
سوم: زمان انتشار خبر
در تشخیص خبر واقعی از شایعه حتما به تاریخ انتشار خبر دقت باید داشت، چه بسیار اخباری که با بررسی تاریخش متوجه شایعه بودن یا خلاف واقع بودن آن خواهیم شد.
بابررسی کرن همین موارد ساده می‌توان تا حد بسیار زیادی به واقعی یا شایعه بودن یک خبر پی برد.
نکته پایانی:
هیچ چیزی بهتراز تفکرانتقادی در روبرو شدن با خبر نیست. در دنیای امروز که با انواع ترفندهای سینمایی، خبری و... می‌توان به راحتی شایعه تولید کرد، نباید در خصوص همه‌چیز زود باور باشیم، نباید هرچه به دستمان رسید به سرعت منتشر کنیم و خود بخشی از زنجیره شایعه پراکنی باشیم.
اگر جامعه ما از مفاهیم قرآنی فاصله نمی‌گرفت، و به آیات قرآن مبنی بر لزوم روشن‌سازی و واکاوی در پذیرش خبر تاکید می‌شد، امروز شاهد بسیاری از فتنه‌ها و آشوب‌ها نمی‌بودیم. آنجا که قرآن می‌فرماید:« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید؛ اگر فاسقی برای شما خبری آورد، تحقیق کنید تا مبادا ندانسته به گروهی بی‌گناه حمله کنید و بعد که اطلاع پیدا کردید از کار خود پشیمان شوید».[1]
کمترین چیزی که با عمل به این آیه عاید جامعه می‌شود، بالا رفتن سطح سواد رسانه‌ای است. ثمره‌ی بالا بودن سواد رسانه‌ای، پیشگیری از رخ دادن آشوب‌هاست و ماحصل رخ ندادن آشوب، مصون ماندن جامعه از آسیب‌های اجتماعی مانند تقابل درونی و تفرقه است.
پی‌نوشت:
1. حجرات: 6.