آیه ۲۳ سوره اسرا

15:14 - 1401/10/16

وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا.

آیه ۲۳ سوره اسرا

آیه ۲۳ سوره اسرا

وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا ﴿٢٣﴾

معنی آیه ۲۳ سوره اسرا

و پروردگارت فرمان قاطع داده است که جز او را نپرستید، و به پدر و مادر نیکی کنید؛ هرگاه یکی از آنان یا دو نفرشان در کنارت به پیری رسند [چنانچه تو را به ستوه آورند] به آنان اُف مگوی و بر آنان [بانگ مزن و] پرخاش مکن، و به آنان سخنی نرم و شایسته [و بزرگوارانه] بگو. (۲۳)

نزول آیه ۲۳ سوره اسرا

ابن عباس گوید: این آیه درباره سعد بن ابى وقاص نازل گردیده است.

تفسیر آیه ۲۳ سوره اسرا (تفسیر نور - محسن قرائتی)

وَ قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً «23»

پروردگارت مقرّر داشت كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد. اگر يكى از آن دو يا هر دو نزد تو به پيرى رسيدند، به آنان «اف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجيده و بزرگوارانه سخن بگو.

آیه ۲۳ سوره اسرا

نکته‌های نزول آیه ۲۳ سوره اسرا

در احاديث، در مورد احسان به والدين بسيار سفارش شده و از آزردن آنان نكوهش به عمل آمده است:

پاداش نگاه رحمت به والدين، حج مقبول است. رضايت آن دو رضاى الهى و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر را طولانى مى‌كند و سبب مى‌شود كه فرزندان نيز به ما احسان كنند. در احاديث آمده است: حتّى اگر تو را زدند، تو «افّ» نگو، خيره نگاه مكن، دست بلند مكن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، كارى مكن كه مردم به آنان دشنام دهند، پيش از آنان منشين و پيش از آنكه از تو چيزى بخواهند به آنان كمك كن.

مردى مادرش را به دوش گرفته طواف مى‌داد، پيامبر را در همان حالت ديد، پرسيد: آيا حقّ مادرم را ادا كردم؟ فرمود: حتّى حقّ يكى از ناله‌هاى زمان زايمان را ادا نكردى.

از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سؤال شد: آيا پس از مرگ هم احسانى براى والدين هست؟ فرمود: آرى، از راه نماز خواندن براى آنان و استغفار برايشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهى‌هايشان و احترام دوستانشان.

مردى از پدرش نزد پيامبر شكايت كرد. حضرت پدر را خواست و پرسش نمود، پدر پير گفت: روزى من قوى و پولدار بودم و به فرزندم كمك مى‌كردم، امّا امروز او پولدار شده و به من كمك نمى‌كند. رسول خدا صلى الله عليه و آله گريست و فرمود: هيچ سنگ و شنى نيست كه اين قصه را بشنود و نگريد! سپس به آن فرزند فرمود: «انت و ما لك لا بيك» تو و دارايى‌ات از آنِ پدرت هستيد.

در حديث آمده است: حتّى اگر والدين فرزند خود را زدند، فرزند بگويد: «خدا شما را ببخشد» كه اين كلمه همان «قول كريم» است.

احسان به والدين، از صفات انبياست. چنانكه در مورد حضرت عيسى عليه السلام، توصيفِ‌ «بَرًّا بِوالِدَتِي»  ودر مورد حضرت يحيى عليه السلام‌ «بَرًّا بِوالِدَيْهِ»  آمده است.

والدين، تنها پدر و مادر طبيعى نيستند. در برخى احاديث، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السلام پدر امّت به حساب آمده‌اند. همچنان كه حضرت ابراهيم، پدر عرب به حساب آمده است.  «مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ»

اگر والدين توجّه كنند كه پس از توحيد مطرحند، انگيزه‌ى دعوت فرزندان به توحيد در آنان زنده مى‌شود. «قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

پیام‌های نزول آیه ۲۳ سوره اسرا

1- توحيد، در رأس همه‌ى سفارش‌هاى الهى است. «قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ»

2- خدمتگزارى و احسان به پدر و مادر، از اوصاف موحّد واقعى است. «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

3- فرمانِ نيكى‌به والدين مانند فرمانِ توحيد، قطعى ونسخ‌نشدنى است. «قَضى‌»

4- احسان به والدين در كنار توحيد و اطاعت از خداوند آمده است تا نشان دهد اين كار، هم واجب عقلى و وظيفه‌ى انسانى است، هم واجب شرعى. «قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

5- نسل نو بايد در سايه‌ى ايمان، با نسل گذشته، پيوند محكم داشته باشند.

«أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

6- در احسان به والدين، مسلمان بودن آنها شرط نيست. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

7- در احسان به پدر و مادر، فرقى ميان آن دو نيست. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

8- نيكى به پدر ومادر را بى‌واسطه وبه دست خود انجام دهيم. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

9- احسان، بالاتر از انفاق است و شامل محبّت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشكّر، مراقبت و امثال اينها مى‌شود. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»

10- احسان به والدين، حدّ و مرز ندارد. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» (نه مثل فقير، كه تا سير شود، وجهاد كه تا رفع فتنه باشد و روزه كه تا افطار باشد.)

11- سفارش قرآن به احسان، متوجّه فرزندان است، نه والدين. «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» زيرا والدين نيازى به‌سفارش ندارند و به طور طبيعى به فرزندان خود احسان مى‌كنند.

12- هرچه نياز جسمى وروحىِ والدين بيشتر باشد، احسان به آنان ضرورى‌تر است. «يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ»

13- پدر و مادر سالمند را به آسايشگاه نبريم، بلكه نزد خود نگهداريم. «عِنْدَكَ»

14- وقتى قرآن از رنجاندن سائل بيگانه‌اى نهى مى‌كند، «أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» تكليف پدر و مادر روشن است. «وَ لا تَنْهَرْهُما»

15- هم احسان لازم است، هم سخن زيبا و خوب. إِحْساناً ... قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً (بعد از احسان، گفتار كريمانه مهم‌ترين شيوه‌ى برخورد با والدين است.)

16- در احسان به والدين و قول كريمانه، شرط مقابله نيامده است. يعنى اگر آنان هم با تو كريمانه برخورد نكردند، تو كريمانه سخن بگو. «وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً»

منبع: ahlolbait

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
1 + 4 =
*****