خداوند متعال، کاملترین موجود است که شایسته پرستش و کرنش میباشد و توحید در الوهیت نیز بدین معناست که فقط او لیاقت پرستش دارد.
از دیگر اقسام توحید که باور به آن لازم است، توحید در الوهیت و عبودیت پروردگار است. توحید الوهی بدین معناست که مؤمن باور داشته باشد هیچکس جز خدایى که حکیم، قادر، خالق و ربّ انسان است، سزاوار پرستش نیست.
«اله» بهعنوان اسم خدا و به معنای شايسته عبادت و پرستش بودن بهکار میرود و «الله» نیز از همین ریشه است.[1] خداوند شایسته پرستش است؛ چراکه کاملترین موجود و دارای تمام صفات کمال و منزه از هر نقص و نیاز است. ازاینرو اظهار خضوع در برابر او و اطاعت بیچونوچرا از دستورات چنین موجودی، عین کمال است. درواقع خدایی با این اوصاف سزاوار عبادت دارد .
ذکر این نکته نیز لازم است که الوهیت از صفات فعلی خداوند است که از رابطه او با مخلوقات و در نظر گرفتن رابطه عبودیت بنده با مولا به دست میآید. آیه شریفه زیر به توحید در الوهیت و وظیفه بندگان در مقابل او اشاره دارد: «...َإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا...»؛[2] «پس [بدانید که] معبود شما خدای یکتاست؛ بنابراین فقط تسلیم او شوید».
در آیه بسیار زیبا، یک گزاره معرفتی و نظری و ادامهاش بُعد عملی آن بیان شده است: «الَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ» به ساحت نظری، شناخت و معرفت توحیدی اشاره دارد و عبارت بعدش «فَلَهُ أَسْلِمُوا» توصیه عملی به خداباوران است که تسلیم در مقابل خالق و رازق تمام موجودات، بایسته و شایسته است.
تأثیر عبودیت خداوند بر اجتماع
عبودیت بندگان پیامدهای فردی و اجتماعی زیادی دارد که اگر در جامعه اسلامی نهادینه شود، در تعالی و کمال حکومت اسلامی مؤثر است. ازاینرو مقام معظم رهبری میفرمایند: «در نظام اسلامی، جوهر اصلی جامعه اسلامی عبارت است از تعبّد، ایمان و عمل صالح آحاد ملّت بهویژه مسئولین ...»[3] درواقع اگر مسئولیتی به فردی برسد، تعهدات و وظایف او مهمتر و سنگینتر از قبل میشود. درنتیجه این شخص باید از شروع تا پایان این مسئولیت، به دنبال وظیفهشناسی و عمل به وظیفه الهی خود باشد. در نگاه ایشان تعبّد، اخلاص و عمل صالح لازمه وظیفهشناسی مسئولان است که باید نسبت به آن اهتمام داشته باشند.[4]
اگر مسئولی حقیقت توحید در الوهیت و عبادت را در زندگی خود و عرصههای ناظر به شغلش تحقق بخشد و رفتارهای توحیدی داشته باشد، هرگز در مقابل مسئولی بالاتر از خود برای رسیدن به منافع بیشتر، کرنش و تواضع نمیکند و این نگاه توحیدی سبب کم شدن فساد در جامعه و حرکت بهتر نظام اسلامی جهت رسیدن به اهدافش میشود.
حاصل آنکه پرستش و عبادت خداوند متعال از لوازم باور به توحید الوهی است که در صورت رفتار نمودن بر اساس این نوع از توحید، برکات زیادی نصیب فرد و جامعه میشود.
پینوشت:
[1]. فراهيدی، العين، ج4، ص91 ؛ جوهری، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربية، ج 6، ص 2223. (در مورد «الله» اقوال دیگری نیز وجود دارد)
[2]. حج: 34.
[3]. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی، 1394/3/6..
[4]. همان.