معجزه یکی از آموزه‌های اثبات صدق نبوت و امامت اولیای دین است؛ ولی از آنجا که معجزات دارای مراتب است، برای بیان آن‌ها باید نکاتی مانند: مستند بودن، ظرفیت مخاطب، مقبولیت آن در جامعه و... را در نظر گرفت.
هر چند معجزه یکی از شواهد و اسنادی است که برای اثبات صدق نبوت پیامبران الهی قرار داده شده[1] و دارای مراتب مختلف است؛ ولی مهم در این است که برای بیان معجزات اولیای الهی، به خصوص پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، باید نکاتی را رعایت کرد .
یک. مستند بودن معجزه
نخستین نکته‌ای که در مورد معجزات اولیای الهی باید در نظر داشت، مستند بودن آن است، بنابراین تا جایی که ممکن است باید از منابع معتبر و مستند، معجزات را بیان کرد.
دو. موافقت محتوای معجزه با ظاهر قرآن
هر چند سند برخی از معجزات، به دلیل وجود موانعی، به دست ما نرسیده است؛ ولی می‌توان محتوای آن را از معجزات دیگر، مانند: آیات قرآن به دست آورد، بنابراین می‌توان معجزه را به استناد این ظواهر بیان کرد.
سه. مخالفت نداشتن با آیات قرآن و سنت قطعی
از آنجا که عقل به طور معمول از درک برخی از معجزات عاجز است؛ هر چند معجزه از نظر سندی مشکلی نداشته باشد؛ ولی با آیات قرآن و سنت قطعی، نباید مخالف باشد.
چهار. ظرفیت مخاطب
برخی از معجزات اولیای الهی، به خصوص پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، برای قشری از جامعه سنگین بوده و نمی‌توانند آن را درک کنند، بر این اساس در صورت لزوم بیان معجزه، بی‌تردید باید مقدمات و زمینه‌های فهم آن، برای مخاطب روشن گردد، تا علاوه بر فهم و درک صحیح، از ایجاد شبهه در ذهن مخاطب جلوگیری شود.
پنج. ظرفیت و مقبولیت جامعه
اگر چه معجزات در زمان و فضای خاصی واقع شده‌اند؛ ولی برخی از آن‌ها به زمان خاصی تعلق ندارند، اما باید محل و زمان بیان معجزه را نیز در نظر گرفت؛ چراکه گاهی شرایط زمانی جامعه، به دلیل وجود هجمه‌های سنگین تبلیغاتی دشمن، پذیرای آن نیست و یا در صورت بیان معجزه، از آن علیه دین، سوء استفاده می‌شود.
بنابراین برای بیان معجزات اولیای دین، باید با بصیرت عمل کرد؛ تا جامعه ایجاد تشتت نشود.
پی‌نوشت:
[1]. مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، 1403ق، ج 17، ص 222.