حسد در طبیعت هر انسانی وجود دارد؛ ولی برخی والدین با رفتارهای نادرست، این حسادت را در وجود فرزندانشان شعله‌ور می‌کنند.
حسادت میل درونی انسان به حذف و نابودی امتیازهای دیگران است. حسادت یکی از صفات ناپسند و ریشه بسیاری از خطاها و دشمنی‌هاست. اگر میل به حذف و نابودی امتیازهای دیگران نباشد و فرد درصدد کسب امتیاز متشابه برای خود باشد، رقابت مثبت (یا غبطه) نامیده می‌شود. حسادت گاه میان برادر و خواهر و گاه با دیگران است و در کودکان در سن ۳ الی ۴ سالگی به اوج خود می‌رسد. فرد حسود دائماً در حال آشفتگی درونی است. در روایتی از امیرمؤمنین علی علیه‌السلام چنین آمده است که فرمود:«لاراحَةَ لِحسود»[1] برای حسود، هرگز راحتی و آسایشی نیست»؛ بدون تردید فرد حسود به آرزویش که سلب امتیاز دیگران است نمی‌رسد و دائماً در محاسبات خود دچار ناکامی می‌شود .
هرچند حسادت از صفات طبیعی در وجود هر فرد است، اما اگر جنبه افراطی به خود بگیرد، دامن‌گیر شده و بسیار آسیب‌رسان است. آسیبی که گاهی از برخی رفتارهای والدین ایجاد شده و موجب شعله‌ور شدن آتش حسادت در کودکان می‌شود. در ادامه نکاتی در این زمینه برای آگاهی والدین بیان می‌شود:
1. بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید؛ در حضور و جلو چشمان سـایـر بـرادران و خواهران یکی را بیش از دیگران مورد لطف و محبت خود قرار ندهید.
2. هرگز فرزندان خود را باهم و با دیگری مقایسه نکنید. هرکس شخصیت خاص خود را دارد. توقع و انتظارتان متناسب با توانایی، هوش، استعداد و علاقه‌مندی فرزندتان باشد.
3. به فرزندان خود بفهمانید که باوجود نواقصشان، دوستشان دارید.
4. با تأیید رفتار درست و تقویت نقاط مثبت در فرزندانتان، اعتماد به نفس به وجود آورید. امکاناتی جهت کسب تجارب مفید و تازه فراهم کنید تا قابلیت‌های فرزندانتان پرورش یافته و احساس کنند که با ارزش‌اند.
5. با رفتار پسندیده خود، سرمشق و الگوی خوبی برای فرزندانتان باشید.
6. به فرزندانتان شیوه‌های صحیحی برای رفع نقاط ضعف و پذیرش واقعیت‌های خود بیاموزید.
7. هنر دوست داشتن را از فرزندانتان دریغ نکنید. وجود رفتار احترام‌آمیز بین پدر و مادر باعث می‌شود کودک به دیگران احترام بگذارد و آن‌ها را دوست داشته باشد.
8. اصلاح رفتار فرزند، نیاز به صبر و شکیبایی دارد. حسادت حسی نیست که یک‌روزه در فرزندتان به وجود آمده باشد که انتظار داشته باشید در زمان کوتاهی از بین برود.[2]
بنابراین وجود حسادت در کودکان امری طبیعی است؛ تنها باید توجه داشته باشیم این حس طبیعی را به حسی افراطی تبدیل نکنیم. بدون تردید والدین نقش به‌سزایی در مدیریت این حس درونی کودک دارند. توجه به نکات بالا کمک زیادی به والدین در تربیت کودکی سالم و کاهش حس حسادت در وجود او دارد.
پی‌نوشت:
[1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربي، بیروت، 1403ق، ج75، ص10.
[2]. عابدی، محمدرضا و گوهری انارکی، مسعود، نسخه‌های راهنمای خانواده، نشر جهاد دانشگاهی اصفهان، 1376ش.