ادعیه در زندگی انسان تأثیر و پیامدهایی مانند انس و الفت با خدا، آرامش و نیز اجابت را به دنبال دارند؛ البته ممکن است اجابت به کیفیتی باشد که خود شخص گمان کند دعایش مستجاب نشده، حال آنکه مصلحت او در استجابت به شکل دیگری غیر از درخواست او بوده است.
با حاکم شدن اندیشه‌های مادی و دنیاگرایانه بر فضای جهان، تهاجم تمام جهت و بی‌سابقه‌ای به آموزه‌های مختلف اسلام در سطح زیادی گسترده شده است. بسیاری از این شبهات و تهاجمات نیز به آموزه‌هایی از دین اسلام است که محسوس و قابل حس کردن نیستند.
یکی از شبهات پربسامد، زیر سؤال بردن تأثیر ادعیه در زندگی انسان است. بدین صورت که دعاها نقشی در زندگی ما ندارند و ما هیچ‌گاه متوجه تأثیر و اجابت دعاهایمان نمی‌شویم؛ ازاین‌رو دعا نمودن کاری عبث و بی‌ثمر است.
در بررسی این شبهه می‌توان به نکات زیر توجه داشت:
1. دعاها اثرات بسیاری دارند که ازجمله تأثیرات آن، یاد خدا نمودن است. انسان با دعا به یاد خدا می‌افتد و یاد خدا در بازداری انسان از گناهان بی‌تأثیر نیست.
2. دعا و نیایش سبب برقراری محبت و انس بین انسان و خدا می‌شود؛ چراکه عوامل بسیاری می‌توانند سبب دوری انسان از خدا شوند: «یَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ»؛[1] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند، و کسانی که چنین کنند زیانکاران‌اند». یاد خدا در قلب و ذکر زبانی نام خدا و درخواست از او که کامل‌ترین موجود است، سبب محبت و انس بین عبد و مولا می‌شود.
3. نکته دیگر اینکه ممکن است ما اثر برخی از دعاهایمان را نفهمیم. در واقع ما از خدا چیزی بخواهیم و خداوند از روی مصلحتش، امر دیگری را به ما عنایت کند که ما نتوانیم بفهمیم نتیجه دعایمان بوده است.
4. همچنین ما، تأثیر دعاها در سرنوشت اخروی را نمی‌توانیم تشخیص دهیم و عدم قدرت تشخیص، نباید موجب انکار تأثیر دعاها شود. چه‌بسا دعایی اثر معنوی ویژه‌ای مانند ترفیع درجه آخرتی دارد و ما نتوانیم این اثر را به شکل محسوس حس کنیم؛ درنتیجه نباید بگوییم دعاها بی‌تأثیرند.
5. گاهی نیز در تشخیص مصالح و مفاسد خود به اشتباه مى‌افتیم و با تمام وجود مطلبى را از خدا مى خواهیم که به صلاح ما نیست، حتى ممکن است بعداً واقف به چنین امرى بشویم؛ مانند اینکه که گاهى بیمار، یا کودک غذاهاى رنگینى از پرستاران خود مى طلبد، که اگر به خواسته او عمل کنند، بیماریش زیاد مى شود، و یا حتى جان او را به خطر مىافکند؛ در اینگونه موارد، خداوند رحیم و مهربان، دعا را مستجاب نمى کند و براى آخرت او ذخیره مى سازد.
پی‌نوشت:
[1]. منافقون: 9.