این‌یک تفاوت ماهوی است که باطل برای رسیدن به پیروزی به هر ابزاری متوسل می‌شود، اما حق، در ظرف اخلاق و انسانیت می‌خواهد به پیروزی برسد.
جنگ، نمونه بارز معرکه‌ای است که انسان در آن جوهره خشم و غضب خود را به نهایت خود می‌رساند. در این بین کمتر کسی در چالش‌های جنگ به فکر اخلاق و اخلاق‌مداری است؛ اما در عین حال فضیلت و انسانیت انسان در همین چالش‌ها محک می‌خورد .
حضرت علی علیه‌السلام، گل سرسبد اخلاق در معرکه غضب‌آلود جنگ است. برای اینکه بدانیم حضرت علی علیه‌السلام که بود و چه کرد،چند نمونه اقدامات ایشان ذکر می‌شود:
1. دعوت از عمرو بن عبدود به اسلام و توحید در جنگ خندق و اخلاق‌مداری آن حضرت پس از جسارت او؛[1]
2. اعلام عمومی در جنگ جمل که «هر کس از میدان گریخته، تعقیب نمی‌شود؛ با مجروحان، کاری نیست و هیچ اسیری کشته نخواهد شد و آن‌کس که سلاح خود را بر زمین گذارد، امان خواهد یافت»؛[2]
3. در جنگ صفین، در اقدام غیر انسانی معاویه که آب را بر سپاه اسلام بست، پس از آنکه ورق برگشت، آن حضرت در پاسخ به سؤال کسی که گفت آیا مقابله‌به‌مثل نمی‌کنی، فرمود: «خیر، سوگند به خداوند! هرگز کردار آن‌ها را در پیش نخواهم گرفت».[3]
اما سبک جنگ برای داعشی‌مسلکان و یزیدی‌صفتان چنین است:
1. عموماً اولین کسانی هستند که تیر جنگ را پرتاب می‌کنند و به سپاه حق حمله‌ور می‌شوند؛
2. به اشخاص بی‌دفاع حمله‌ور می‌شوند و به اسیر تجاوز، و درنهایت او را اعدام می‌کنند؛
3. ترور فیزیکی و شخصیتی، قتل و کشتار به هر قیمت و به هر روش؛ اعم از بستن آب و بمباران شیمیایی و تحریم غذایی و ... .
نتیجه: یکی از ملاک‌های تشخیص جبهه حق و باطل، همین نحوه عملکرد دو جبهه است که در مصادیق اخلاق‌مداری و حیوان‌صفتی نمود پیدا می‌کند و در عصر حاضر نیز نمونه‌های بارزی از آن را می‌توان مشاهده کرد.
پی‌نوشت:
[1]. ابن، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۲۴.
[2]. سیدمحسن امین، سیره معصومان، قم، نشر سروش، سال 1397، ج3، ص246.
[3]. همان.