چهل حدیث نورانی از امام جواد علیه السلام

چهل حدیث نورانی دیگر از امام جواد علیه السلام

1- المُومِنُ یَحتاجُ إلی ثَلاثِ خِصالٍ : تَوفیقٍ مِنَ اللهِ عَزَوَجَلَ ، وَ واعِظٍ مِن نَفسِهِ ، وَقَبُولٍ مِمَن یَنصَحُهُ. (بحار الانوار ، ج75، ص358)

امام جواد علیه السلام : مومن در هر حال نیازمند به سه خصلت است : توفیق از طرف خداوند متعال ، واعظی از درون خود ، قبول و پذیرش نصیحت کسی که او را نصیحت نماید.

2- قالَ علیه السلام : مُلاقاةُ الاخوانِ نَشرَةٌ ، وَ تَلقیحٌ لِلعَقلِ وَ إن کانَ نَزرا قَلیلا. (بحار الانوار ، ج71، ص353)

امام جواد علیه السلام : ملاقات و دیدار با دوستان و برادران [خوب] ، سبب صفای دل و نورانیت آن می گردد و موجب شکوفایی عقل و درایت خواهد گشت؛ گرچه در مدت زمانی کوتاه انجام پذیرد.

3- قالَ علیه السلام : إیاکَ وَ مُصاحَبَةُ الشَریرِ ، فَإنَهُ کَالسَیفِ المَسلُولِ ، یَحسُنُ مَنظَرُهُ وَ یَقبَحُ أثَرُهُ. (بحار الانوار ، ج71، ص198)

امام جواد علیه السلام : مواظب باش از مصاحبت و دوستی با افراد شرور؛ چون که او همانند شمشیری زهرآلود ، براق است که ظاهرش زیبا و اثراتش زشت و خطرناک خواهد بود.

4- قالَ علیه السلام : کَیفَ یُضَیَعُ مَنِ اللهُ کافِلُهُ ، وَکَیفَ یَنجُو مَنِ الله طالِبُهُ ، وَ مَنِ انقَطَعَ إلی غَیرِ اللهِ وَ کَلَهُ اللهُ إلَیهِ. (بحار الانوار ، ج68، ص155)

امام جواد علیه السلام : چگونه گمراه و درمانده خواهد شد کسی که خداوند سَرپرست و متکفل اوست. چطور نجات می یابد کسی که خداوند طالبش است. هر که از خدا قطع امید کند و به غیر او پناهنده شود ، خداوند او را به همان شخص واگذار می کند.

5- قالَ علیه السلام : مَن لَم یَعرِفِ المَوارِدَ أعیَتهُ المَصادِرُ. (بحار الانوار ، ج68، ص340)

امام جواد علیه السلام : هرکس موقعیت شناس نباشد ، جریانات ، او را می رباید و هلاک خواهد شد.

6- قالَ علیه السلام : مَن عَتَبَ مِن غَیرِ ارتِیابٍ أعتَبَ مِن غَیرِ استِعتابٍ. (بحار الانوار ، ج71، ص181)

امام جواد علیه السلام : سرزنش کردن دیگران بدون علت و دلیل ، سبب ناراحتی و خشم خواهد گشت ، درحالی که رضایت آنان نیز کسب نخواهد کرد.

7- قالَ علیه السلام : أفضَلُ العِبادَةِ الاخلاصُ. (بحارالانوار ، ج68، ص245)

امام جواد علیه السلام : با فضیلت ترین و ارزشمندترین عبادت ها آن است که خالص و بدون ریا باشد.

8- قالَ علیه السلام : یَخفی عَلَی الناسِ وِلادَتُهُ ، وَ یَغیبُ عَنهُم شَخصُهُ ، وَ تَحرُمُ عَلَیهِم تَسمِیَتُهُ ، وَ هُوَ سَمیُ رَسُول اللهِ صلی الله علیه وآله وَ کَنیهِ. (بحارالانوار ، ج51، ص32)

امام جواد علیه السلام : زمان ولادت امام عصر علیه السلام بر مردم زمانش مخفی است ، و شخصش از شناخت افراد غایب و پنهان است. و حرام است که آن حضرت را نام ببرند؛ و او هم نام و هم کنیه رسول خدا صلی الله علیه وآله است.

9- قالَ علیه السلام : عِزُ المُومِنِ غِناه عَنِ الناسِ. (بحارالانوار ، ج72، ص109)

امام جواد علیه السلام : عزت مومن در بی نیازی و طمع نداشتن به مال و زندگی دیگران است.

10- قالَ علیه السلام : مَن أصغی إلی ناطِقٍ فَقَد عَبَدَهُ ، فَإن کانَ الناطِقُ عَنِ اللهِ فَقَد عَبَدَ اللهَ ، وَ إن کانَ الناطِقُ یَنطِقُ عَن لِسانِ إبلیس فَقَد عَبَدَ إبلیسَ. (کافی ، ج6، ص434)

امام جواد علیه السلام : هر کس به شخصی سخنران علاقمند و متمایل باشد ، بنده اوست ، پس چنان چه سخنور برای خدا و از احکام و معارف خدا سخن بگوید ، بنده خداست ، و اگر از زبان شیطان و هوا و هوس و مادیات سخن بگوید ، بنده شیطان خواهد بود.

11- قالَ علیه السلام : لایَضُرُکَ سَخَطُ مَن رِضاهُ الجَورُ. (بحارالانوار ، ج72، ص380)

امام جواد علیه السلام : تو را زیان نمی رساند ، خشم آن کسی که رضا و خشنودیش جور و ستم است.

12- قالَ علیه السلام : مَن خَطَبَ إلَیکُم فَرَضیتُم دینَهُ وَ أمانَتَهُ فَزَوِجُوهُ ، إلا تَفعَلُوهُ تَکنُ فِتنَةٌ فِی الارضِ وَ فَسادٌ کَبیر. (کافی ، ج5، ص347)

امام جواد علیه السلام : هر که به خواستگاری دختر شما آید و به تقوا و تدین و امانتداری او مطمئن می باشید با او موافقت کنید ، وگرنه سبب فتنه و فساد بزرگی بر روی زمین خواهید شد.

13- قالَ علیه السلام : لَو سَکَتَ الجاهِلُ مَا اختَلَفَ الناسُ. (بحارالانوار ، ج75، ص81)

امام جواد علیه السلام : چنان چه افراد جاهل ساکت باشند ، مردم دچار اختلافات نمی شوند.

14- قالَ علیه السلام : مَنِ استَحسَنَ قَبیحا کانَ شَریکا فیهِ. (بحارالانوار ، ج75، ص82)

امام جواد علیه السلام : هر که کار زشتی را تحسین و تأیید کند ، در [عِقاب] آن شریک است.

15- قالَ علیه السلام : مَنِ انقادَ إلَی الطُمَأنینَةِ قَبلَ الخِیَرَةِ فَقَد عَرَضَ نَفسَهُ لِلهَلَکَةِ وَالعاقِبَةِ المُغضِبَةِ. (بحارالانوار ، ج75، ص364)

امام جواد علیه السلام : هرکس بدون اطمینان نسبت به جوانب [هر کاری ، فرمانی ، حرکتی و...] مطیع و پذیرای آن شود ، خود را در معرض هلاکت قرار داده؛ و نتیجه ای جز خشم و عصبانیت نخواهد گرفت.

16- قالَ علیه السلام : مَنِ استَغنی بِاللهِ إفتَقَرَ الناسُ إلَیهِ ، وَمَنِ اتَقَی اللهَ أحَبَهُ الناسُ وَ إن کَرِهُوا. (بحارالانوار ، ج75، ص79)

امام جواد علیه السلام : هر که خود را به وسیله خداوند بی نیاز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر که تقوای الهی را پیشه خود کند خواه ناخواه ، مورد محبت مردم قرار می گیرد ، گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.

17- قالَ علیه السلام : عَلَمَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله عَلیا علیه السلام ألفَ کَلِمَةٍ ، کُلُ کَلِمَةٍ یَفتَحُ ألفُ کَلِمَةٍ. (بحارالانوار ، ج40، ص134)

امام جواد علیه السلام : حضرت رسول صلی الله علیه وآله ، یک هزار کلمه به امام علی علیه السلام تعلیم نمود که از هر کلمه ای هزار باب علم و مسئله فرعی باز می شود.

18- قالَ علیه السلام : نِعمَةٌ لاتُشکَرُ کَسِیَئَةٍ لاتُغفَرُ. (بحارالانوار ، ج75، ص364)

امام جواد علیه السلام : خدمت و نعمتی که مورد شکر و سپاس قرار نگیرد ، همچون خطائی است که غیر قابل بخشش باشد.

19- قالَ علیه السلام : مَوتُ الانسانِ بِالذُنُوبِ أکثَرُ مِن مَوتِهِ بِالأجَلِ ، وَ حَیاتُهُ بِالبِرِ أکثَرُ مِن حَیاتِهِ بِالعُمرِ. (بحارالانوار ، ج75، ص83)

امام جواد علیه السلام : فرارسیدن مرگ انسان ها ، به جهت معصیت و گناه ، بیشتر است تا مرگ طبیعی و عادی ، همچنین حیات و زندگی به وسیله نیکی و احسان به دیگران بیشتر و بهتر است از عمر بی نتیجه.

20- قالَ علیه السلام : لَن یَستَکمِلَ العَبدُ حَقیقَةَ الایمانِ حَتی یُوثِرَ دینَهُ عَلی شَهوَتِهِ ، وَلَن یُهلِکَ حَتی یُوثِرَ شَهوَتَهُ عَلی دینِهِ. (بحارالانوار ، ج75، ص81)

امام جواد علیه السلام : بنده ای حقیقت ایمان را نمی یابد ، مگر آنکه دین و احکام الهی را در همه جهات بر تمایلات و هواهای نفسانی خود مقدم دارد. و کسی هلاک و بدبخت نمی گردد ، مگر آنکه هواها و خواسته های نفسانی خود را بر احکام الهی مقدم نماید.

21- قالَ علیه السلام : عَلَیکُم بِطَلَبِ العِلمِ ، فَإنَ طَلَبَهُ فَریضَةٌ وَالبَحثَ عَنهُ نافِلَةٌ ، وَ هُوَ صِلَةُ بَینَ الاخوانِ ، وَ دَلیلٌ عَلَی المُرُوَةِ ، وَ تُحفَةٌ فِی المَجالِسِ ، وَ صاحِبٌ فِی السَفَرِ ، وَ أنسٌ فِی الغُربَةِ. (بحارالانوار ، ج75، ص80)

امام جواد علیه السلام : بر شما باد به تحصیل علم و معرفت ، چون فراگیری آن واجب و بحث پیرامون آن مستحب و پُرفائده است. علم وسیله کمک به دوستان و برادران است ، دلیل و نشانه مروت و جوانمردی است ، هدیه و سرگرمی در مجالس است ، همدم و رفیق انسان در مسافرت است؛ و انیس و مونس انسان در تنهایی است.

22- قالَ علیه السلام : خَفضُ الجَناحِ زینَةُ العِلمِ ، وَ حُسنُ الادَبِ زینَةُ العَقلِ ، وَبَسطُ الوَجهِ زینَةُ الحِلمِ. (بحارالانوار ، ج75، ص91)

امام جواد علیه السلام : تواضع و فروتنی زینت بخش علم و دانش است ، ادب داشتن و اخلاق نیک زینت بخش عقل می باشد ، خوش رویی با افراد زینت بخش حلم و بردباری است.

23- قالَ علیه السلام : تَوَسَدِ الصَبرَ ، وَاعتَنِقِ الفَقرَ ، وَارفَضِ الشَهَواتِ ، وَ خالِفِ الهَوی ، وَ اعلَم أنَکَ لَن تَخلُو مِن عَینِ اللهِ ، فَانظُر کَیفَ تَکُونُ. (بحارالانوار ، ج75، ص358)

امام جواد علیه السلام : در زندگی ، صبر را تکیه گاه خود ، فقر و تنگ دستی را هم نشین خود قرار بده و با هواهای نفسانی مخالفت کن. و بدان که هیچ گاه از دیدگاه خداوند پنهان و مخفی نخواهی ماند ، پس مواظب باش که در چه حالتی خواهی بود.

24- قالَ علیه السلام : مَن اتَمَ رُکُوعَهُ لَم تُدخِلهُ وَحشَةُ القَبرِ. (کافی ، ج3، ص321)

امام جواد علیه السلام : هرکس رکوع نمازش را به طور کامل و صحیح انجام دهد ، وحشت قبر بر او وارد نخواهد شد.

25- قالَ علیه السلام : الخُشُوعُ زینَةُ الصَلاةِ ، وَ تَرکُ مالایُعنی زینَةُ الوَرَعِ. (بحارالانوار ، ج74، ص131)

امام جواد علیه السلام : خشوع و خضوع زینت بخش نماز خواهد بود ، ترک و رها کردن آنچه [برای دین و دنیا و آخرت] سودمند نباشد زینت بخش ورع و تقوای انسان می باشد.

26- قالَ علیه السلام : الامرُ بِالمَعرُوفِ وَ النَهیُ عَنِ المُنکَرِ خَلقانِ مِن خَلقِ اللهِ عَزَوَجَلَ ، فَمن نَصَرَهُما اعَزَهُ اللهُ ، وَمَن خَذَلَهُما خَذَلَهُ اللهُ عَزَوَجَلَ. (وسائل الشیعه ، ج16، ص124)

امام جواد علیه السلام : امر به معروف و نهی از منکر دو مخلوق الهی است ، هر که آنها را یاری و اجرا کند مورد نصرت و رحمت خدا قرار می گیرد و هر که آنها را ترک و رها گرداند ، مورد خذلان و عِقاب قرار می گیرد.

27- قالَ علیه السلام : إنَ اللهَ عَزَوَجَلَ یَختارُ مِن مالِ المُومِنِ وَ مِن وُلدِهِ انفَسَهُ لِیَأجُرَهُ عَلی ذلِکَ. (کافی ، ج3، ص218)

امام جواد علیه السلام : همانا خداوند متعال بهترین و عزیزترین ثروت و فرزند مومن را می گیرد ، چون دنیا و متعلقات آن بی ارزش است تا [در قیامت] پاداش عظیمی عطایش نماید.

28- قالَ له رجل : اوصِنی بَوَصِیَةٍ جامِعَةٍ مُختَصَرَةٍ؟

فَقالَ علیه السلام : صُن نَفسَکَ عَن عارِ العاجِلَةِ وَ نار الآجِلَةِ. (عوالم العلوم و المعارف ، ج23، ص305)

شخصی به حضرت عرض کرد : مرا موعظه و نصیحتی کامل و مختصر عطا فرما؟ امام علیه السلام امام جواد علیه السلام : اعضا و جوارح ظاهری و باطنی خود را از ذلت و ننگ سریع و زودرس ، همچنین از آتش و عذاب آخرت ، در امان و محفوظ بدار.

29- قالَ علیه السلام : فَسادُ الاخلاقِ بِمُعاشَرَةِ السُفَهاءِ ، وَ صَلاحُ الاخلاقِ بِمُنافَسَةِ العُقَلاءِ. (بحارالانوار ، ج75، ص82)

امام جواد علیه السلام : معاشرت و هم نشینی با بی خردان و افراد لااُبالی سبب فساد و تباهی اخلاق خواهد شد؛ و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشیار ، موجب رشد و کمال اخلاق می باشد.

30- قالَ علیه السلام : مَن زَارَ قَبرَ أَبِی بِطُوسَ غَفَرَ اللَهُ لَهُ مَا تَقَدَمَ مِن ذَنبِهِ وَ مَا تَأَخَر. (وسائل الشیعه ، ج14، ص550)

امام جواد علیه السلام : هر که قبر پدرم را در طوس زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد.

31- قالَ علیه السلام : ثَلاثُ خِصالٍ تَجتَلِبُ بِهِنَ المَحَبَةُ : الانصافُ فِی المُعاشَرَةِ ، وَ المُواساةُ فِی الشِدِةِ ، وَ الانطِواعُ وَ الرُجُوعُ إلی قَلبٍ سَلیمٍ. (بحارالانوار ، ج75، ص82)

امام جواد علیه السلام : سه خصلت جلب محبت می کند : انصاف در معاشرت با مردم ، هم دردی در مشکلات آنها ، همراه و همدم شدن با معنویات.

32- قالَ علیه السلام : التَوبَةُ عَلی أربَع دَعائِم : نَدَمٌ بِالقَلبِ ، وَاستِغفارٌ بِاللِسانِ ، وَ عَمَلٌ بِالجَوارِحِ ، وَ عَزمٌ أن لایَعُودَ. (کشف الغمه ، ج2، ص349)

امام جواد علیه السلام : شرایط پذیرش توبه چهار چیز است : پشیمانی قلبی ، استغفار با زبان ، جبران کردن گناه نسبت به همان گناه و تصمیم جدی بر اینکه دیگر مرتکب آن گناه نشود.

33- قالَ علیه السلام : ثَلاثٌ مِن عَمَلِ الابرارِ : إقامَةُ الفَرائِض ، وَاجتِنابُ المَحارِم ، واحتِراسٌ مِنَ الغَفلَةِ فِی الدین. (بحارالانوار ، ج5، ص81)

امام جواد علیه السلام : سه چیز از کارهای نیکان است : انجام واجبات الهی ، ترک و دوری از گناهان ، مواظبت و رعایت مسائل و احکام دین.

34- قالَ علیه السلام : العِلمُ عِلمَانِ مَطبُوعٌ وَ مَسمُوعٌ وَ لَا یَنفَعُ مَسمُوعٌ إِذَا لَم یَکُ مَطبُوعٌ. (بحارالانوار ، ج75، ص80)

امام جواد علیه السلام : علم دوگونه است : علمی که شنیده شود و علمی که [علاوه بر شنیده شدن] تبعیت شود. علم شنیده شده تا زمانی که بدان عمل نشود ، فایده ای ندارد.

35- قالَ علیه السلام : إنَ بَینَ جَبَلَی طُوسٍ قَبضَةٌ قُبِضَت مِنَ الجَنَةِ ، مَن دَخَلَها کانَ آمِنا یَومَ القِیامَةِ مِنَ النار. (وسائل الشیعه ، ج14، ص556)

امام جواد علیه السلام : همانا بین دو سمت شهر طوس قطعه ای می باشد که از بهشت گرفته شده است ، هر که داخل آن شود و با معرفت زیارت کند ، روز قیامت از آتش در امان خواهد بود.

36- قالَ علیه السلام : مَن زارَ قَبرَ عَمَتی بِقُم ، فَلَهُ الجَنَتهُ. (وسائل الشیعه ، ج14، ص576)

امام جواد علیه السلام : هرکس قبر عمه ام حضرت معصومه سلام الله علیها را [با علاقه و معرفت] در قم زیارت کند ، اهل بهشت خواهد بود.

37- قالَ علیه السلام : مَن زارَ قَبرَ اخیهِ المُومِنِ فَجَلَسَ عِندَ قَبرِهِ وَاستَقبَلَ القِبلَةَ وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی القَبرِ وَ قَرَأَ : «إنا أنزَلناهُ فی لَیلَةِ القَدرِ» سَبعَ مَراتٍ ، أمِنَ مِنَ الفَزَعَ الاکبَرِ. (وسائل الشیعه ، ج3، ص227)

امام جواد علیه السلام : هرکس بر بالین قبر مومنی حضور یابد و رو به قبله بنشیند و دست خود را روی قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مبارکه «إنا أنزلناه» را بخواند از شداید و سختی های صحرای محشر در امان قرار می گیرد.

38- قالَ علیه السلام : ثَلاثٌ یَبلُغنَ بِالعَبدِ رِضوانَ اللهِ : کَثرَةُ الاستِغفارِ ، وَ خَفضِ الجانِبِ ، وَ کَثرَةِ الصَدَقَةَ. (بحارالانوار ، ج75، ص81)

امام جواد علیه السلام : سه چیز ، سبب رسیدن به رضوان خدای متعال است :

1. نسبت به گناهان و خطاها ، زیاد استغفار و اظهار ندامت کردن؛

2. اهل تواضع کردن و فروتن بودن؛

3. صدقه و کارهای خیر بسیار انجام دادن.

39- قالَ علیه السلام : العامِلُ بِالظُلمِ ، وَالمُعینُ لَهُ ، وَالراضی بِهِ شُرَکاءٌ. (بحارالانوار ، ج75، ص81)

امام جواد علیه السلام : انجام دهنده ظلم ، کمک دهنده ظلم و کسی که راضی به ظلم باشد ، هر سه شریک خواهند بود.

40- قالَ علیه السلام : التَواضُعُ زینَةُ الحَسَبِ ، وَالفَصاحَةُ زینَةُ الکَلامِ ، وَ العَدلُ زینَةُ الایمانِ ، وَالسَکینَةُ زینَةُ العِبادَةِ ، وَالحِفظُ زینُةُ الرِوایَةِ. (بحارالانوار ، ج75، ص91)

امام جواد علیه السلام : تواضع و فروتنی زینت بخش حسب و شرف ، فصاحت زینت بخش کلام ، عدالت زینت بخش ایمان و اعتقادات ، وقار و ادب زینت بخش اعمال و عبادات؛ و دقت در ضبط و حفظ آن ، زینت بخش نقل روایت و سخن است.