آثار امیدواری؛ ایجاد انگیزه

جمله‌ای معروف میان عموم مردم وجود دارد که «انسان به امید زنده است». این کلام، گرچه جمله‌ای عامیانه است، اما منشأ تخصصی و روانشناسانه دارد. همه انسان‌ها با امید به اینکه کار و تلاش آن‌ها سودمند و نتیجه‌بخش خواهد بود، اقدام به فعالیت و کارهای روزمره می‌کنند؛ چنانچه امید‌ به نتیجه نداشته باشند، دست به اقدام هیچ کاری نمی‌زنند .

اگرچه برخی کارها (همچون غذا خوردن، راه رفتن، نظافت) روزمره و عادی است، اما اگر امید وجود نداشته باشد، حتی کارهای ساده این‌چنینی نیز انجام نمی‌شود یا با اجبار دیگران صورت می‌گیرد؛ مانند برخی بیمارانی که افسردگی شدید دارند، چون انگیزه‌ای برای انجام کار ندارند، حتی در غذا خوردن هم دچار مشکل می‌شوند.

همان‌طور که ناامیدی می‌تواند زندگی انسان را به تباهی و پوچی بکشاند، امیدواری نیز می‌تواند به زندگی فرد معنا بخشد و او را در مسیر موفقیت و کامیابی قرار دهد. ازآنجایی‌که افراد امیدوار، با انگیزه بالا فعالیت‌هایشان را انجام می‌دهند، امید‌ رسیدن به نتیجه نیز در آن‌ها بیشتراست. چنین افرادی غالباً اهداف والا و دشوارتری  را برمی‌گزینند. در مقابل، افراد ناامید، یا کاری را شروع نمی‌کنند یا با اجبار دیگران انجام می‌دهند. ازاین‌رو چون امید رسیدن به نتیجه در آن‌ها ضعیف است، احتمال رسیدن به ثمره و نتیجه نیز بسیار کاهش می‌یابد.

ازاین‌رو خداوند متعال در آیه 110 سوره کهف می‌فرماید: «فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا»؛ «پس هرکه به لقای پروردگارش امید دارد، باید کاری شایسته انجام دهد»؛ زیرا سرآمدی که خدا تعیین کرده، فرا می‌رسد؛ به‌عبارت‌دیگر کسانی که از امید بالایی در زندگی برخوردارند، سختی و دشواری‌های کار نیک را به‌منظور رسیدن به نتیجه و اهداف مهم تحمل می‌کنند. امید بالا سبب می‌شود حتی تحمل این سختی‌ها نیز لذت‌بخش باشد؛ مانند کشاورزی که در طول سال، شبانه‌روز در سرما و گرما، به امید رسیدن به محصول و نتیجه کار، فعالیت می‌کند و از تحمل سختی‌ها خسته نمی‌شود. 

در مقابل، در آیه 7 و 8 سوره یونس می‌فرماید کسانی که به لقای پروردگار و آینده بهتر امید ندارند، به اهداف کم‌ارزش و سطح پایین بسنده می‌کنند و به آن راضی می‌شوند. ازاین‌رو جایگاه آنان به‌واسطه آنچه به دست آورده‌اند، آتش خواهد بود؛ به تعبیر دیگر افرادی که امیدی به آینده بهتر ندارند، علاوه بر اینکه انگیزه‌ای برای انجام کارهای دشوار ندارند، به لذت‌های زودگذر نیز راضی می‌شوند و از عاقبت آینده زندگی خود، غافل می‌شوند. بی‌تردید افراد ناامید، آینده موفق و سربلندی را نخواهند دید؛ بلکه به‌واسطه بی‌انگیزه بودن، خسارت و تباهی در انتظار آنان خواهد بود.