خداوند حکیم است و وجود شرّ را اراده نمی‌کند و فلسفه شرور طبیعی در خلقتِ عالم ماده و شرور اجتماعی در اختیار انسانی نهفته است.
خداوند متعال، خالقی قادر، علیم و حکیم است و بدین‌جهت او هیچ مخلوقی را شرور، عبث و رها نیافریده، بلکه خلقت تمام موجودات بر اساس علم و حکمت است. درواقع خداوند متعال از میان خیر و شر، خیر را اراده نموده است: «بِيَدِكَ الْخَيْرُ»؛[1] «هر خیر و نیکویی به دست توست» .
شروری که به ذهن می‌آید؛ چه شرور مرتبط با طبیعت و نیز شروری که بر اساس سوء اختیار برخی انسان‌ها رخ می‌دهد، نقص به خداوند حکیم و رحیم و خالقیت او نمی‌باشد؛ زیرا حوادث ناگوار طبیعی مانند سیل، زلزله، لازمهٔ فعل‌وانفعالات و تزاحمات عوامل مادی و بر اساس نظام علی-معلولی است و چون خیرات آن‌ها بر شرورشان غلبه دارد، مخالف حکمت نیست.
شرور مرتبط با انسان و پدید آمدن فسادهای اجتماعی نیز لازمه مختار بودن انسان است که مقتضای حکمت الهی می‌باشد و جنبه شر بودن افعال، منتسب به انسان است، چنانکه در روایت آمده است: «العَمَلُ الشَّرُّ مِنَ العَبدِ بِفِعلِه وَاللّه عنهُ نَهاهُ»؛[2] «عمل شر از طرف بنده به سبب انجام آن کار شر است، در حالیکه خداوند از آن کار شر نهی کرده است» و البته مصالح زندگی اجتماعی بیش از مفاسد آن است و اگر مفاسد غالب بود، انسانی در زمین باقی نمی‌ماند.
از طرفی می‌توان با نگاه توحیدی و عبرت‌آمیز به این مصائب طبیعی و انسان نگریست که وجود این رنج‌ها و گرفتاری‌ها از یک‌سوی، موجب تلاش انسان برای کشف اسرار طبیعت و پدید آمدن دانش‌ها و صنایع مختلف می‌شود و از سوی دیگر، دست‌وپنجه نرم کردن با سختی‌ها عامل بزرگی برای رشد و شکوفایی استعدادها و ترقی و تکامل انسان‌ها‌ست. بالاخره، تحمل هر سختی و رنجی در این جهان اگر به‌منظور صحیحی باشد، پاداش بسیار ارزنده‌ای در جهان ابدی خواهد داشت و به نحو احسن، جبران خواهد شد.[3]
پی‌نوشت:
[1]. آل‌عمران: 26.
[2]. محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقايد اسلامی، ج 8، ص 390.
[3]. علامه مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره، ص 199.