قرار گرفتن موانع، بر سر راه انسان، از سنتهای الهی است، چراکه خدا انسان را در سختی آفرید، عبور از موانع، امید را در انسان افزایش میدهد، زیرا باعث رشد و تکامل او میشود.
انسان به طور معمول، تحت تأثیر جاذبه دنیا و زیورهای آن، گرفتار غفلتها و خطاهایی میشود که نه تنها روحیه امید را از دست میدهد؛ بلکه گاه دچار افسردگی، اضطراب و دلمُردگی نیز میشود، بنابراین عبور از موانع، بهترین راه ایجاد امید در انسان خواهد بود.
رشد و تکامل، میوه موانع
یکی از سنتهای الهی در زندگی دنیایی، وجود موانع در راه حرکت انسان است، چراکه خدا او را در رنج و سختی آفریده است[1] و هدف از این موانع، رشد و تکامل او خواهد بود؛ زیرا انسان در مواجه با موانع و سختیهای زندگی است که جوهره وجود خود را شکوفا میکند.[2] به عبارت دیگر: انسان با غلبه بر رنجها، حرکت به کمال و معنویت را در خود تقویت میکند، همانگونه که اتومبیل، بعد از درگیرشدن با اصطکاک زمین، حرکت میکند. بنابراین انسان آگاه، این موانع را باعث رشد، حرکت و پویایی خود میبیند، نه مایه افسردگی و ناامیدی!
مواجه شدن با موانع برای ایجاد امید
هرچند انسان در طول زندگی، با موانعی روبرو میشود، ولی برای ایجاد امید، باید نوع برخوردش با موانع، متفاوت باشد.
یک. گاهی باید مانع را از سر راه خود بردارد، مانند: دروغ، تکبر، ربا و...، امیرالمومنین علیهالسلام فرمود: «لَا يَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ هَزْلَهُ وَ جِدَّهُ»؛[3] «هیچ بندهای طعم ایمان را نمییابد؛ مگر اینکه دروغ را به هر دو قسمش؛ جدّی و شوخی، ترک کند».
دو. گاهی نیازی به برداشتن مانع نیست؛ بلکه باید مانع را مدیریت کند. از باب مثال: شهوترانی، یکی از موانع رشد انسان است، که باید آن را تحت مدیریت خود درآورد؛ زیرا خداوند فرمود: «وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى»؛[4] «و نفس را از هوا و زیاده خواهی نهی کرد»؛ یعنی آن را در مسیر صحیح خود قرار دهد.
سه. برخی از موانع برای برطرف شدن، نیاز به تلاش بیشتری دارند، مانند موانع علمی و اقتصادی که نیاز به تلاش بیشتری دارند؛ حتی جامعه امروزی با مانع جدیدی از جنس جنگ نرم روبرو شده است که باید با بسترسازی فرهنگی و مهندسی شده، همراه با مجاهدت فرهنگی، با آن مقابله کند.
پس نتیجه عبور از موانع، عامل رشد و کمال انسان خواهد بود و همین امر روحیه امید را در او ایجاد میکند، بنابراین وجود موانع، میتواند باعث ایجاد امید در انسان شود، نه موجب افسردگی و خستگیهای مفرط و بیاساس!
پینوشت:
[1].بلد: 4.
[2]. مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، 1406ق، چاپ دوم، ج13، ص54.
[3]. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق، چاپ چهارم، ج2، ص58.
[4]. نازعات: 40.