مرگ آیینه زندگی است. زندگی جاهلانه و دور از حجت خداوند، موجب مرگ جاهلانه می‌شود.
امام معصوم علیه‌السلام موجب حیات فرد و جامعه بوده و بهارِ جان‌ها به او وابسته است. کسی که امام شناس باشد، زنده و تازه است و مرگ او نیز مرگی عاقلانه و زیبا خواهد بود، اما دوری از امام باعث دل‌مردگی است و مرگ را تجربه‌ای تاریک و پلید می‌کند .
مرگ مرحله‌ای از زندگی ابدی
مرگ چیزی به‌غیراز یک پُل عبور نیست. پُلی که انسان را از مرحله‌ای از زندگی به مرحله دیگر منتقل می‌کند. هر طور که زیسته باشیم، همان‌گونه خواهیم مُرد. شناخت امام عصر و ارتباط با او موجب شکل‌گیری حیات واقعی در انسان می‌شود و مرگ او را نیز که تجلی زندگی این دنیاست، عاقلانه و پرطراوت خواهد نمود. در روایات آمده است: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیة»؛[1] «هر فردی که بمیرد درحالی‌که امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است».
منظور از امام در روایاتِ معرفتِ امام
ممکن است سؤال پیش آید که چگونه شناخت امام زمان این مقدار اثر دارد، اما به شناخت پیامبر خدا، هیچ اشاره نشده است؟ پاسخ در آشنایی با اصطلاح امام نهفته است. امام گاهی به معنای عام و کلی به‌کار می‌رود و منظور از واژه امام جایگاهی در برابر و مغایر با پیامبر نیست. دقت در روایات متعدد شیعیان واهل سنت درباره لزوم معرفت امام و توجه به استدلالی که در این روایات آمده نشان می‌دهد، ملاک خالی نبودن زمین از حجت خداست. برای مثال در روایت امام حسن عسکری علیه‌السلام این‌گونه آمده: «اَنَّ الاَرضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَأَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً»؛[2] «زمین هیچ‌گاه از حجت خدا بر خلق، تا روز قیامت خالی نخواهد بود و اگر کسی بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است». در ادامه همین روایت آمده است؛ «فَقِيلَ: يَابنَ رَسُولَ اللَّهِ فَمَنِ الْحُجَّةُ والامام بَعْدَكَ؟»؛ «از ایشان سؤال شد: ای فرزند رسول خدا! امام و حجت بعد از شما کیست؟». عبارات به‌خوبی نشان می‌دهد که راوی نیز از واژه امام، معنای حجت را فهمیده است.
آیت‌الله جوادی آملی حفظه‌الله می‌فرماید: «مرگ، عصاره زندگی است، اگر مرگ کسی مرگ جاهلی بود، معلوم می‌شود در مدت عمر، حیات جاهلی داشته است. مرگ کسی که امام زمان خودش را نشناسد جاهلی است، یعنی حیاتش حیات جاهلیت است. منظور از «امام» در این حدیث، امام در مقابل پیامبر نیست، بلکه منظور حجت بالغه خداست که در هر عصری در میان مردم بوده است اعم از پیامبران و یا امامان معصوم».[3]
پی‌نوشت:
[1]. شیخ حر عاملی، وسایل الشیعه، چاپ اول، موسسه آل البیت، بیتا، ج16، ص246.
[2]. همان.
[3]. خبرگزاری حوزه، اگر حیات انسان عاقلانه باشد، مرگ عاقلانه خواهد داشت: https://b2n.ir/b35016.